Hoe bedrijven volgens deze zwerfafvalexpert statiegeld op blikjes en flesjes toch omzeilen

Bijna 23 maanden hadden bedrijven om zich hierop voor te bereiden, maar dat gaan ze niet halen. Intussen is de industrie volgens hem al bezig met manieren om het statiegeld te ontwijken.

Van blik naar karton

Opgetogen wijst hij naar een kartonnen drinkverpakking langs de treinrails bij station Purmerend. "Dat is al de tweede in 2 dagen die ik zie." Het gaat om een gloednieuwe verpakking van de drankenfirma Riedel, producent van onder andere Taksi, Appelsientje en DubbelFris. Nog geen 2 weken geleden kondigde het bedrijf de overstap naar kartonnen pakjes aan.

Dubbelfris en Taksi zaten eerst in blik. Groot vermoedt dat de overstap naar de andere verpakking te maken heeft met het komst van statiegeld op blikjes. "En dan een verhaal erbij doen alsof het voor de bewuste consument is. Terwijl die pakjes, omdat er veel plastic in zit, veel slechter zijn voor het milieu dan bijvoorbeeld plastic flesjes met statiegeld. Het is dus eigenlijk een stap terug."

De strijd tegen zwerfafval

Groot ruimt al jarenlang, gewapend met grijper en visnet, zwerfafval op. Sinds 5 jaar kan hij leven van zijn bestaan als zwerfafvalexpert. Bedrijven en gemeenten huren hem in voor lezingen en de statistieken die hij bijhoudt op basis van zijn vondsten. Bij het invoeren van het statiegeld op blik gaf ook hij advies aan de Tweede Kamer.

De vertraagde invoer van statiegeld op blikjes stoort hem. "Het is iets heel simpels. Het systeem bestaat in andere landen al. Je hoeft alleen te kopiëren wat ze in Duitsland doen, waar al statiegeld op blik zit. Ze doen gewoon heel moeilijk."

Niet blij met uitstel

Daarmee doelt Groot op de bedrijven die de blikjes maken en de Stichting afvalfonds Verpakkingen. De machines in de supermarkten kunnen al blikjes herkennen, er is alleen een softwarewijziging nodig, zegt Groot.

Ook minister Heijnen van Milieu is niet blij met het uitstellen van de statiegeld-blikjes. Zij wil de branche aan de startdatum van 1 januari aanstaande houden.

Beschadigd, gedeukt of plat

Uit een analyse van wat Groot sinds 1 april heeft opgeruimd, blijkt dat 55 procent van de blikjes beschadigd, gedeukt of plat is. Dat betekent dat die niet kunnen worden ingeleverd bij de embalagemachines.

Net als bij plastic flesjes, waar sinds vorig jaar 15 cent statiegeld op zit, moeten ook de blikjes perfect zijn. "Dan moet je een aardige supermarkt treffen waar je met je stapel gedeukte blikjes heen kan", legt Groot uit. "In tegenstelling tot plastic flesjes laten blikjes zich moeilijker weer 'rond' kneden of blazen."

Statiegeld omzeilen

In Duitsland hebben ze overigens iets gevonden op dit probleem, vertelt de expert. Op de blikjes en flesjes is een soort inkt aangebracht die door de machines 'gelezen' kan worden, waardoor die het herkennen als een verpakking waar statiegeld op zit. "Dat probleem is dus ook goed op te lossen. Als ze daar nu die extra 3 maanden voor gaan gebruiken, zal ik wat milder over ze oordelen."

Ondertussen komt hij steeds meer bijzondere trucjes tegen om statiegeld te omzeilen. Naast koffiedrankjes wordt sinds kort ook wijn in afgesloten bekers verkocht. "Daar zit dus ook geen statiegeld op, en die valt ook niet onder de wet die er komt voor wergwerpbekers. Het valt dus weer buiten alle regels. Ik weet nu al dat ik dat soort bekers volgend jaar heel veel ga tegenkomen in het zwerfafval."

Mega flessen en zuiveldrankjes

In Duitsland worden, sinds het invoeren van statiegeld op flessen tot 3 liter, plastic flessen met een inhoud van 3,001 liter in het zwerfafval gevonden. Daar genieten zuiveldrankjes een uitzonderingspositie. Bedrijven voegen volgens Groot daarom nu wei toe aan energiedrankjes. Zo wordt het op papier een zuivelproduct en zit er geen statiegeld op.

Waarom bedrijven zo graag statiegeld ontlopen, weet Groot niet. Aan zijn vondsten op straat merkt hij niet dat het hogere prijskaartje consumenten zou wegjagen bij een merk. "Dan zou ik veel goedkope merken tegenkomen. Maar ik vind het meest de verpakkingen van dure A-merken, inclusief veel waterverpakkingen, die bij het tankstation toch nog duurder zijn dan benzine."