5 vragen over de werking van het AstraZeneca vaccin op de Afrikaanse mutant: 'We hoeven ons nog geen zorgen te maken'

"Ze hebben onderzoek gedaan naar mensen die besmet zijn geraakt met de Zuid-Afrikaanse variant en met andere varianten", vertelt Knoester. “Hierbij hebben ze gekeken naar de effectiviteit van het vaccin bij de verschillende varianten, alleen deze gegevens zijn nog niet openbaar. Ik kan daarom alleen maar meepraten wat in de media is verschenen. Maar ze vertellen dat er weinig effect was van het vaccin om een infectie Zuid-Afrikaanse variant te voorkomen. Het bijzondere is dat het een jonge groep betreft met milde klachten, waarmee we nog geen informatie hebben over ouderen en kwetsbare groepen."

"Als het minder goed werkt in deze groep is het de vraag wat het doet voor de groepen waarin wij geïnteresseerd zijn. Maar als het minder goed werkt is het mechanisme van hoe een mutatie leidt tot verminderde werkzaamheid als volgt. Het virus heeft ’spike-antigenen’ op zijn oppervlakte, die worden gebruikt om aan de mens te binden en het menselijke afweer op af te sturen."

"Wanneer deze structuur verandert, wordt dat een mutant genoemd. Deze andere vorm kan ofwel makkelijker binden, zoals bij de Britse variant. Of de mutant kan makkelijker ontsnappen aan het immuunsysteem, dat is het geval bij de Zuid-Afrikaanse variant. Uit onderzoek met de Britse variant is gebleken dat het vaccin van AstraZeneca daartegen wél goed genoeg werkt."

"In Nederland hoeven we ons nog geen zorgen te maken. In Nederland is de Zuid-Afrikaanse variant er bijna niet, de Britse variant is veel meer verspreid. Het belangrijkste is dat we er achter moeten komen wat het vaccin doet om ernstige ziekte en sterfte te voorkomen. Want als het vaccin dat doet wat blijkt uit de eerdere studies hoeven we ons geen zorgen te maken. Wij moeten er nu vooral voor zorgen dat we snel zoveel mogelijk mensen vaccineren om het virus in te dammen, ook met het AstraZeneca vaccin."

"Dat weten we nog niet. De mate van overdracht verlagen is lastig, dat lijkt voor alle vaccins niet perfect te zijn. Maar het voorkomen van ernstige ziekte, dat is precies wat we hopen te lezen in volgende studies. Want als deze studie in Zuid-Afrika alleen maar is gedaan onder jongeren met milde klachten, dan leren we te weinig over of het vaccin wel gewoon werkt bij ouderen. Wat we tot nu toe zien bij varianten is dat de antistoffen niet perfect meer passen, maar wel een beetje. De afweer lijkt bij de Zuid-Afrikaanse variant tot tien keer minder te zijn. Dat is dus niet hetzelfde als helemaal niets meer."

"Dat gaat lang duren. Pfizer en Moderna anticiperen ook op deze varianten. We weten precies wat de genetische code is van die varianten. Dus welk stukje van het genoom anders is waardoor er een mutant van het spike-eiwit ontstaat. Daar kunnen we het vaccin dus op aanpassen."

Download de NPO Radio 1-app

Met onze app mis je niks. Of het nou gaat om nieuws uit binnen- en buitenland, sport, tech of cultuur; met de NPO Radio 1-app ben je altijd op de hoogte. Download 'm hier voor iOS en hier voor Android.