Wat moet je weten over het krijgen van een psychose?

“Een psychose betekent eigenlijk dat je een geestesziekte hebt. Je bent gek. De geest is voor de mens een belangrijk onderdeel van de identiteit. Als je zegt: dat deel van jou dat jij zo belangrijk vindt, is ziek , maar jij bent overtuigd dat het niet zo is. Dan heb je een botsing”, vertelt schrijver en journalist Jeroen Verkroost in NOS Met het Oog op Morgen. Hij heeft zelf drie keer psychoses gehad en hoopt met zijn verhaal het onderwerp meer onder de mensen te brengen.

Psychose

“Het begon ermee dat god in mijn hoofd verscheen, hij begon tegen mij te praten en toen zei ik: volgens mij besta jij niet. Ik was hardcore atheïst, God begon te lachen. Dat was mijn eerste ervaring”, vertelt Verkroost. “Daarna kreeg ik een verlichtingsgevoel, een heel extatisch gevoel dat ik me een voelde met de wereld. Ik ervaarde de ultieme waarheid. Dat was wel een hele mooie ervaring.” Veel mensen hebben bij een psychose een heel ander beeld. “Een psychose kan ook heel naar zijn, maar bijvoorbeeld bij de mensen met een bipolaire stoornis hebben 66 procent religieuze of mystieke ervaringen. Mensen met schizofrenie hebben veel meer last van hele enge ervaringen. Er wordt niet zo over het onderwerp gesproken, over wat maakt iemand met een psychose, of psychonaut, mee.”

Het verschilt per persoon dus heel erg wat je meemaakt. “Je hebt vaak het gevoel alsof je een soort Messias bent, een redder van de wereld. God heeft jou een belangrijke taak voorgelegd, je zou het een jezuscomplex kunnen noemen. Je hebt het gevoel alsof de wereld kan redden van oorlogen, klimaatrampen of andere ellende. Dat is een heel mooi gevoel.”

Opgenomen

Ondanks het fijne gevoel werd Verkroost wel opgenomen. “Ik werd opgepakt door de politie. Het was een raar voorval. Ik liep door Amsterdam en op een gegeven moment kreeg ik het gevoel dat iemand mij wilde aanvallen. Ik had een vechtsport geleerd en ik was bang dat ik hem dood zou slaan, ik kon niet wegrennen, want het was veel te druk. Toen ben ik op de grond gaan liggen om niet te hoeven vechten. De politie zag dat en die dachten: hey met deze meneer gaat het niet goed. Die hebben mij toen meegenomen naar de kliniek.”

“Het duurde een tijdje voordat ik het accepteerde, maar toen kreeg ik antipsychotica. Vier tot zes weken later werd ik losgelaten in de kliniek.” Later kreeg hij nog een psychose, toen werd hij niet opgenomen. “Ik had een hele goede psychiater die wist dat ik niet opgesloten wilde worden, die accepteerde dat. Dus ik kon mijn fantasie vrij uitleven.” Uiteindelijk wist de psychiater Verkroost te overtuigen om weer medicatie in te nemen.

Gepraat

Bij de derde keer ging het heel anders. “Toen werd ik gelijk opgenomen. Ik had het gevoel dat de kliniek gerund werd door de duivels en dat ze mij en mijn familie wilden vermoorden”, vertelt Verkroost. “Als je het gevoel hebt dat je de wereld kan redden en je wordt opgesloten, dan denk je: welke krachten zijn bezig om mij te verhinderen het goede te doen. Je denkt als snel in twee krachten. Goede en slechte. De slechte krachten zijn blijkbaar bezig om mij onder te krijgen. Dat heeft mede te maken dat er niet met je gepraat wordt over wat je meemaakt.”

Dat mist hij dan ook gelijk in de wereld van de psychiatrie. “Als iemand je vraagt: oké je spreekt dus met God, je gelooft in duivels. Hoe is dat dan voor jou? Waarom is dat zo? Hoe denk je dat wij daar mee te maken hebben? Hoe kunnen we dat veranderen? Dan heb je het gevoel dat je serieus wordt genomen”, legt de schrijver uit. “Als je dingen vertelt en er wordt gezegd: je hebt een psychose. Een psychose betekent eigenlijk dat je een geestesziekte hebt. Je bent gek. De geest is voor de mens een belangrijk onderdeel van de identiteit. Als je zegt: dat deel van jou dat jij zo belangrijk vindt, is ziek en je bent overtuigd dat het niet zo is. Dan heb je een botsing. Dan zet je het gesprek stop en kan het escaleren, ook in mijn hoofd.”

Psychiatrie

Verkroost vertelt dat het vrij zeldzaam is dat mensen in de psychiatrie serieus omgaan met de beleving van mensen met een psychose. Hij zou dat graag anders willen zien. “Dat is ook heel belangrijk voor de trouw aan de behandeling. Van die medicatie wordt je een beetje zombie. Ze vlakken jouw gevoelens af. Ik had het gevoel: ik krijg die medicatie, ik voel mij zombie. Ze zijn bezig om mij kwaad te doen.”

Het is nu zeven jaar geleden dat Verkroost zijn laatste psychose had. God praat niet meer met hem, maar hij hoort soms nog wel stemmen en ziet hij af en toe flitsen. Maar zijn leven is stabieler, zegt hij. Dat komt ook dankzij de medicatie. “Ik ben er ook niet op tegen, het is nodig om mensen uit hun ziekte te halen. Het gaat er meer om: sinds de jaren vijftig, sinds de eerste medicatie werd gevonden tegen psychoses was het idee: oké er is een chemische imbalans in jouw hoofd. Als we er medicatie erin proppen dan herstellen we dat. Een mens is meer dan een chemische imbalans. Dat wordt vergeten”, legt Verkroost uit. “het hindert mij een beetje, maar er valt goed mee te leven.”