Zou pesten ook in Nederland strafbaar moeten worden?

Het is nog altijd een hardnekkig maatschappelijk probleem dat diepe sporen nalaat: pesten. Van vervelende opmerkingen, buitensluiting en treiteringen, tot uitgelachen worden of agressie.

Als je gepest wordt, kan het lijken alsof je er alleen voor staat en ben je al gauw geneigd om te denken dat het aan jou ligt. Slachtoffers kunnen eenzaamheid, onzekerheid en angst ervaren, maar ook minder vertrouwen in anderen, lichamelijke klachten en depressie. Voor de daders is het eveneens schadelijk. Zij leren doelen te bereiken op een sociaal onaangepaste manier, wat kan leiden tot probleemgedrag.

Een luisteraar van De Publieke Tribune, die zelf vroeger gepest werd, vroeg zich daarom af: zou pesten niet strafbaar gesteld moeten worden?

Zwaard van Damocles

Hans Gelissen werd vanaf de basisschool tien jaar lang dagelijks gepest. "Het was geen grote groep, maar er is maar één iemand nodig om je hele jeugd te verpesten. Buitensluiten, schelden, maar ook slaan en schoppen. Het voelde als een onzichtbare gevangenis. De leraren wisten ervan, thuis ook, maar er werd gewoon niets aan gedaan."

In de hoop het pesten te stoppen, begon hij rond zijn zestiende zelf te pesten. "Mijn gedachte was toen: als ik zelf ga pesten, stopt het pesten bij mij ook wel. Dan hoorde ik bij die club van ellendelingen die andere mensen het leven zuur maken. Ik heb mijn eigen slachtoffer uitgezocht, begon dezelfde rotopmerkingen tegen hem te maken als die anderen tegen mij maakten. Het is afschuwelijk wat ik toen heb gedaan, maar het was een verdedigingsmechanisme."

Na een jaar stopte hij ermee. "Ik besefte toen: dit kan dus niet. Je kunt niet in hetzelfde gedrag vervallen dat jou zoveel pijn gedaan heeft. Ik heb die jongen later nog opgezocht, maar ik kan hem nergens meer vinden. Ik zou heel graag sorry tegen hem willen zeggen. En dat het nooit had mogen gebeuren."

Ondanks het feit dat hij dus zelf ook gepest heeft, zou pesten wat Hans betreft harder aangepakt moeten worden. "In Frankrijk is pesten al strafbaar. Het is misschien moeilijk te bewijzen, maar je kunt er gewoon al gevangenisstraf voor krijgen. Misschien is dat in Nederland te heftig, maar dat zwaard van Damocles mag er wat mij betreft best hangen. Als ik buiten iemand op z'n muil sla kan ik zomaar de gevangenis ingaan, want dan heb ik iemand beschadigd. Maar als ik iemand geestelijk helemaal kapot maak, dan kan dat dus zomaar."

Verplichte therapie

Alice Fokkelman werd ook haar hele lagereschooltijd gepest door een oudere schoolgenoot. In haar thriller Ik ken je nog komt de pestkop die de jeugd van de hoofdpersoon verpestte weer bij haar in de buurt wonen. Het boek is losjes gebaseerd op haar eigen ervaringen.

Of pesten strafbaar zou moeten worden? Alice: "Ze zeggen weleens: 'Je gaat in therapie voor de mensen die niet in therapie willen'. Ik denk dan: kunnen we pesters, in plaats van straf, misschien niet beter verplicht therapie geven?"

Ze verwijst naar de bredere discussie die nu gaande is in de samenleving, over omgaan met grensoverschrijdend gedrag. Alice: "We kunnen iedereen wel cancelen, maar er komen weer nieuwe mensen voor terug. Ik denk dat het meer zin heeft om het maatschappelijk breed bespreekbaar te maken. En te kijken naar waar de structuren en systemen ontstaan die dit mogelijk maken en die mensen niet beschermen. Hoe kunnen we daar als maatschappij met z'n allen zorg voor dragen?"

Stijn Raijmakers stotterde hevig vanaf het moment dat hij kon praten. In de laatste jaren van de basisschool werd hij elke dag gepest, uitgelachen en geslagen. In 2021 raakt hij zo diep in de put dat hij het leven niet meer zag zitten. En toch wist hij de draad weer op te pakken. Voor Hans Gelissen komt het verhaal van Stijn erg dichtbij.