Tweede Kamer wil verspreiden video's van mishandelingen strafbaar maken, maar werkt dat ook?

Misschien heb je ze wel voorbij zien komen: de beelden van een man die op station Bijlmer ArenA werd mishandeld. Nadat de man op de grond lag, werd hij tegen zijn hoofd geschopt en vervolgens op het spoor geduwd. Beelden van deze mishandeling werden vervolgens op social media geplaatst en massaal gedeeld, waarbij het slachtoffer en de daders herkenbaar in beeld waren.

9000 euro

Het gebeurt vaker dat videobeelden van een mishandeling online worden gezet. Afgelopen maandag was het weer raak, toen gefilmd werd hoe een oudere man in Pijnacker zijn hond uitliet en werd uitgescholden en geslagen door meerdere mensen. Deze mishandelingen worden gefilmd door anderen binnen de groep en vervolgens op social media geplaatst.

De snelheid waarmee deze video's worden gedeeld is toegenomen. CDA en PvdA willen daarom de verspreiders van dit soort video's strafrechtelijk aanpakken en zijn bezig met een wetsvoorstel. De precieze uitwerking van dit voorstel wordt in de zomer verwacht, maar er wordt gesproken over boetes die kunnen oplopen tot 9000 euro.

Statusverhogend

Maar waarom zetten mensen dit soort filmpjes online? Het heeft voornamelijk te maken met 'status', zegt criminoloog Shanna Mehlbaum. "De online wereld is voor hen gewoon heel erg belangrijk. Dat is de reden dat ze dit soort mishandelingen filmen. Dan zien ook anderen dat ze dit gedaan hebben."

Juist daarom zal het strafbaar stellen van het verspreiden van dit soort video's de daders niet afschrikken, denkt ze. "Het lastige is dat het juist statusverhogend kan zijn als ze iets doen wat strafbaar is en daarmee gepakt worden. Je ziet bijvoorbeeld ook dat jongeren hun politieverhoor online delen of delen dat ze in een cel zitten. Bijvoorbeeld op Snapchat, en dat wordt weer gedeeld in bepaalde groepen."

Een grens trekken

Ook woordvoerder van Slachtofferhulp Nederland Roy Heerkens is bang voor een statusverhogend effect voor de daders. "Dat geldt natuurlijk voor heel veel criminele delicten. Zo'n wet gaat er niet meteen voor zorgen dat het ook minder of helemaal niet meer gebeurt."

Toch vindt hij het wetsvoorstel van CDA en PvdA nodig, vertelt hij. "Ik vind dat het belangrijk is dat je toch een verbod instelt. Je geeft een signaal af aan de samenleving, namelijk dat je een bepaalde grens trekt."

Drie keer slachtoffer

Heerkens hoort regelmatig van slachtoffers en nabestaanden dat zij geconfronteerd worden met de beelden. "Wij zeggen vanuit Slachtofferhulp Nederland dat slachtoffers eigenlijk 3 keer slachtoffer worden. Eerst van het incident, dan worden er beelden van gemaakt en dat heeft ernstige gevolgen voor hun privacy. Op hun meest kwetsbare moment."

"Dat soort beelden worden op internet geplaatst waarvan je je kunt afvragen of ze ooit nog verdwijnen. En ten derde krijg je dan iedereen die er iets over denkt te moeten zeggen", vertelt hij.

Handhaven

Criminoloog Mehlbaum denkt dat het strafbaar maken van het verspreiden van dit soort video's heel moeilijk te handhaven is. "Op de plekken waar het wordt gedeeld, is vaak niemand die het handhaaft", vertelt ze. Bovendien is het heel lastig om personen die deze video's delen te pakken, mede door de snelheid waarmee het gebeurt.

"Het is een breed maatschappelijk probleem. Wij doen nu onderzoek naar hoe we dit kunnen aanpakken. Denk bijvoorbeeld aan wat scholen, ouders en sportverenigingen kunnen doen om er überhaupt achter te komen dat iemand mishandeld wordt en dat dat soort beelden online gedeeld worden."