100 jaar vrouwen in de Nederlandse politiek, maar nog geen premier

Nederland was één van de voorlopers op het gebied van vrouwen in de politiek. In 1918 stond Groeneweg op plek drie van de SDAP, de voorloper van de PvdA. Erg populair was ze niet, zegt historica en theatermaker Eveline van Rijswijk in Met het Oog op Morgen. Zij geeft een theatercollege over honderd jaar vrouwen op het Binnenhof.

"Groeneweg stond derde op de lijst, maar kreeg maar 569 stemmen. Aletta Jacobs had dezelfde positie op de lijst van een andere partij. Zij kreeg veel meer voorkeursstemmen, maar minder dan de mannen achter haar op de lijst." Zo kon het dat Suze Groeneweg wel in de Tweede Kamer kwam en Aletta Jacobs die 35 jaar heeft gestreden voor haar plek in de politiek niet.

Aanpassingen

Het mannenbolwerk in Den Haag moest voor de komst van Groeneweg wel worden aangepast voor vrouwen. "De Telegraaf schreef er zelfs over. Er moest bijvoorbeeld een speciale toiletkamer komen voor de politica." In 1922 werden er zeven vrouwelijke Kamerleden gekozen.

Zij krijgen moesten zich vooral bezighouden met 'vrouwendingen', zegt Van Rijswijk. "Er moest ook nog wel veel gebeuren op het vlak van vrouwenrechten. Mijn oma werd bijvoorbeeld ontslagen toen ze trouwde en werd handelingsonbekwaam verklaard." Die wetten golden nog, ook toen vrouwen plaatsnamen in de kamer.

Voorbeelden

Na de Tweede Wereldoorlog zijn er een aantal vrouwen geweest die voor een echte verandering hebben gezorgd. Eén van hen was Corry Tendeloo. Zij en haar Partij van de Arbeid zorgde er voor dat vrouwen niet meer direct ontslagen werden als ze gingen trouwen. "Wat in haar geval heel tragisch is, is dat ze een kankeroperatie heeft uitgesteld om bij de stemming aanwezig te zijn. En dat was echt nodig, want er was maar een hele krappe meerderheid."

Marga Klompé werd in 1956 de eerste vrouwelijke minister in een kabinet. Ze stond bekend als een echte dossiervreter. Cees Grimbergen, presentator van Met het Oog op Morgen, was vroeger krantenjongen bij de minister. "Ze ging haar huis altijd naar binnen met grote aktetassen", herinnert hij de minister. Klompé werd destijds in de media genoemd als potentiële premier, maar daarvoor vond ze zichzelf niet geschikt.

Over het hoogtepunt heen

Na de verkiezingen in 2010 was er een recordaantal vrouwen in de Tweede Kamer, weet Eveline van Rijswijk. "De top was 64 vrouwen in de Kamer. Dat het nu minder is komt doordat de PvdA kleiner is. Die werken op de lijst met een ritsmodel." Dat betekent dat mannen en vrouwen zich op de lijst afwisselen.

Tot een eerste vrouwelijke minister-president is het nog nooit gekomen. Daar moeten we nog even op wachten.