Brand Deurnese Peel laat zien dat extreme droogte ook in Nederland leidt tot extreme bosbranden

Wim van Opbergen van Werkgroep Behoud de Peel, ziet de verdroging van de Deurnese Peel al jaren met lede ogen aan. Afgelopen week werd Nederland geteisterd door zes bosbranden. De grootste bosbrand ooit in ons land woedde dagenlang in het Brabantse natuurgebied de Deurnese Peel. Maar zo'n hoogveengebied zou juist te nat moeten zijn om vlam te vatten. Door aanhoudende droogte en een te laag waterpeil heeft het vuur echter vrij spel.

Vernatting ernstig nodig

Van Opbergen: "Vernatting is nodig om een brand met zulke ernstige gevolgen te voorkomen. Met zulk droog weer valt de brand op zich misschien niet te vermijden, maar als de natuur natter is, zijn de gevolgen ervan minder erg. Dan brandt het bijvoorbeeld minder de grond in. Dat geldt voor de Peel het meest, maar ook voor gebieden als de Meinweg gaat dat op."

Voedselarm karakter van gebied gaat verloren

Een hoogveengebied zoals de Peel is heel arm aan voedingsstoffen. Er zit weliswaar veel voeding in de opgestapelde, slechts deels vergane plantenresten, maar omdat die onder zuur veenwater zitten, blijft het geconserveerd, "zoals augurken in zuur", zegt van Opbergen.

"Als er lucht bij komt, dan oxideert het veen en komen de voedingstoffen vrij", legt van Opbergen uit. "Als het veen verbrandt, zoals nu, dan is dat nog veel erger. Door de explosie van vrijkomende voedingsstoffen en mineralen, gaat het voedselarme karakter van het gebied verloren en gaan er planten groeien zoals grassen, varens, berkenbomen, bramen. Die horen daar niet thuis."

Voedingsstoffen afvoeren duurt tientallen jaren

Van Opbergen: "Ten gevolge van droogte en stikstof uit de veehouderij gebeurt dat ook al, maar met zo'n brand wordt dat nog veel en veel erger. Om die voedingsstoffen die vrijkomen vervolgens weer kwijt te raken is erg lastig."

"De enige manier die ik kan bedenken, is het gebied heel erg goed vernatten", zegt van Opbergen, "zodat je 's winters water -met daarin de voedingsstoffen- kunt afvoeren. Dan nog duurt dat heel lang, tientallen jaren, en zal het niet voor heel het gebied zomaar lukken."

Landbouwgronden houden waterpeil bewust laag

Kortom, vernatten van gebieden zoals de Peel is essentieel. Niet alleen om branden te voorkomen, ook voor het geval dat er wel een brand woedt, zodat de gevolgen minder ernstig zijn. Werkgroep Behoud de Peel pleit er al tientallen jaren voor dat er meer wordt gedaan aan de bestrijding van verdroging in de natuur. Naast klimaatverandering wordt het probleem veroorzaakt doordat in de landbouwgronden het waterpeil bewust laag wordt gehouden.

Rond de Peel en de meeste Nederlandse natuurgebieden zijn er lage waterstanden vanwege de omringende landbouwgebieden. Terwijl de waterstand in de Peel hoog en vooral stabiel moet zijn, ziet de landbouw liever veel lagere waterstanden. Daarom werden vooral vanaf de jaren '70 de waterstanden in de landbouwgronden steeds verder verlaagd door het graven van sloten en het leggen van drainagebuizen.

Landbouw boven natuur

Van Opbergen: "Ondanks dat het steeds meer bekend wordt dat dit probleem door de klimaatverandering alleen maar erger wordt en dat er meer water geconserveerd zal moeten worden, gebeurt hier nog steeds veel te weinig aan. De politiek geeft bewust de landbouw het voordeel boven de natuur. Men praat over droogtebestrijding en noodzakelijk natuurherstel, maar er wordt nog steeds amper naar gehandeld."

Door die lagere waterstanden heeft de landbouw 's zomers weer snel last van droogte. Er moet dan water opgepompt worden voor beregening, dus om de gewassen te besproeien, waardoor het grondwater nog verder zakt.

Van Opbergen: "Het beregenen uit grondwater wordt ondanks het door ons gewonnen beroep bij de rechter gewoon weer toegelaten. Die grondwateronttrekkingen kunnen in een droog jaar de waterstand in de natuur nog met zo'n 20 tot zelfs 50 cm extra verlagen."

Fotoboek over de Deurnese Peel

Net voor dat de branden uitbraken in de Deurnese Peel besloot fotograaf Jan van de Kam alvast een digitale versie van zijn fotoboek over dit schitterende gebied te publiceren. Een centrale rol in het boek heeft de berk. Een fotogenieke boom die wordt gezien als typisch voor het gebied.

Vroege Vogels: iedere zondagochtend van 07.00 tot 10.00 uur.

Vroege Vogels is hét programma over natuur en milieu. Op zondagochtend te beluisteren op NPO Radio 1 en vrijdagavond te zien op NPO 2. Like Vroege Vogels op Facebook of volg het programma op Twitter of Instagram.