'Als ik doorvroeg merkte ik dat ze toch niet meteen dood wilden'

"Alle mensen die ik heb onderzocht, wilden absoluut dood. Maar als ik doorvroeg, merkte ik wel dat ze het tegelijkertijd ook nog meteen niet wilden. Dat ze dachten dat het misschien te vroeg was. Ik heb mensen gesproken die zeiden dat ze dood wilden, maar tegelijkertijd ook nog een heupoperatie planden."

Bekijk hier het gesprek met Els van Wijngaarden in het NOS Radio 1 Journaal:

De discussie over vrijwillige beëindiging van het leven speelt weer volop. Het kabinet kwam vorige maand met een visie op 'voltooid leven' naar buiten. Mensen moeten straks wettelijk de mogelijkheid krijgen om hun leven met medicijnen te beëindigen, begeleid door een speciale 'stervenshulpverlener'.

Dat schoot in het verkeerde keelgat bij de christelijke partijen in de politiek. "Als het leven moeilijk wordt, moeten we mensen niet prijsgeven aan de dood, maar met aandacht, liefde en goede zorg nabij zijn", zei SGP-leider Van der Staaij.

Naar de dood verlangen

Van Wijngaarden snapt die bezorgdheid wel. "Ik sprak bijvoorbeeld een mevrouw die een week ervoor nog had gesolliciteerd op de mogelijkheid om Nederlandse les te geven aan Poolse arbeiders, maar ze werd te oud bevonden. Ze zei: ja, dan ga je wel naar de dood verlangen."

Volgens de universitair docente hebben sociale aspecten wel degelijk invloed op de stervenswens. "Er zijn ook andere manieren om het lijden draaglijk te maken of weg te nemen, zonder de doodswens te willen bagatelliseren. Ik vond dit signaal in mijn onderzoek heel erg duidelijk naar voren komen. De roep om voorzichtig te zijn met het einde van het leven is wel terecht. Het is belangrijk dat je goed kijkt wat er aan de hand is. "

Van Wijngaarden hoopt dat de minister haar ervaringen meeneemt in het beleid. Schippers stelde in de kabinetsbrief dat een stervenswens intrinsiek, duurzaam, coherent en zonder druk van buitenaf moet zijn. "Zo'n heel eenduidige stervenswens heb ik in mijn onderzoek niet gezien; die is altijd dubbelzinnig. Ik wil dan ook oproepen dat als er straks stervenshulpverleners komen, dat het mensen zijn die heel goed kunnen zien wat iemand precies bedoelt als hij zegt: ik wil dood."

Van Wijngaarden verdedigt vandaag haar proefschrift in Utrecht. Ze heeft ook een boek geschreven met verhalen uit haar onderzoek. Schippers neemt het boek tijdens de promotie in ontvangst.