Zijn wooncoöperaties dé oplossing voor de huizencrisis?

“Volkshuisvesting is eigenlijk gemeenschappen bouwen. En wat is er nou mooier dan een groep mensen die zelf het heft in eigen handen neemt en zegt: ‘Wij gaan ons eigen gemeenschappen bouwen en wij denken ook dat we dat beter kunnen dan als het voor ons wordt gedaan.’ Ik vind het fantastisch”, zei kakelvers minister voor Volkshuisvesting Hugo de Jonge toen hij het boek van Lengkeek en Kuenzli in ontvangst nam.

Een eigen onderneming

Bij een wooncoöperatie ben je gezamenlijk eigenaar van het pand waar je woont, dus je huurt bij jezelf. “De coöperatie is een onderneming en deze onderneming levert één ding: betaalbaar wonen voor jezelf en ook voor de mensen die na je komen”, legt Lengkeek uit.

Dat is volgens hem het grote verschil met als je samen met je vrienden een huis koopt. “Met vrienden leg je de hypotheken bij elkaar en koop je een mooi pand. De eerste die verhuist, casht omdat het zo’n mooi pand is.” Bij een coöperatie houd je de woningen binnen de ‘onderneming’ en zo houd je het betaalbaar.

Woningcorporaties

Zo’n 40 jaar geleden was het idee dat woningcorporaties (niet te verwarren met een wooncoöperatie, red.) de mensen met een inkomen tot 36.000 euro gingen helpen en dat de markt de rest zou doen. “De markt zou het dan goedkoper en beter doen en door meer concurrentie zou je scherpere prijzen voor steeds betere huizen krijgen”, vertelt Kuenzli.

Daar is natuurlijk iets van uitgekomen. De prijzen van koop- en huurhuizen rijzen de pan uit en er is minder democratie en transparantie. “Een hele grote groep met een inkomen tussen 40.000 en 80.000 euro, weten niet meer waar ze moeten wonen”, zegt Kuenzli. Volgens hem zou een woningcoöperatie voor deze groep de oplossing zijn.

Groot in het buitenland

In Duitsland wonen zo’n twee miljoen mensen in een coöperatie, in de Zwitserse stad Zurich woont zo’n twintig procent van de bevolking in deze woonvorm en ook in Wenen is het erg populair. “Wat ook interessant is, is dat in die steden de woningnood onder die groepen. Het probleem wordt steeds groter omdat dat de groep mensen is die de stad draaiende houdt.”

Dat is de reden waarom daar de één na de andere coöperatie opgericht wordt. De schrijvers van het boek zijn enkele malen bij zulke coöperaties geweest en dat heeft hen ontzettend geïnspireerd: “Het is geen droom, het kan ook echt.”

Wonen in een wooncoöperatie

Wierdsma heeft haar droom om in een wooncoöperatie te wonen, verwezenlijkt. Zij heeft deze vorm gekozen omdat ze een duurzaam huis wilde bouwen. “Noem het een community. Wij hebben eigen normen en waarden waar we met elkaar voor staan en waar we naar leven. Je vormt een gemeenschap en besluit in overleg van alles”, legt ze uit.

Het leven is volgens haar uitdagend en speels. “We hebben een bepaalde vorm van vergaderen en overleg, niet democratisch maar sociaal”, vertelt ze. Het vraagt volgens haar een bepaalde manier van aanpassen en investeren in mensen om je heen. “Maar ook in persoonlijke ontwikkeling, want je komt jezelf wel tegen.”

Onmogelijk binnen de huidige regelgeving

Binnen de huidige regelgeving is het volgens Lengkeek vrijwel onmogelijk om een wooncoöperatie te starten. Hij heef het in Rotterdam geprobeerd. “Als we met vrienden wilden wonen, dan was het gelukt. Maar we wilden niet alleen voor onszelf een woning, we wilden ook dat het duurzaam beschikbaar was op de lange termijn.”

Waar zij eigenlijk op vastliepen, is het kopen van de grond. “Als de gemeente grond verkoopt, doen ze dat voor het hoogst mogelijke bod. Dat is gericht op de commerciële huur”, legt Lengkeek uit. “Als een commerciële belegger een gebouw realiseert op een stuk grond, dan levert die grond een bepaalde waarde op. Als een coöperatie datzelfde gebouw op datzelfde stuk grond gaat realiseren, wordt er minder geld mee verdiend en levert de grond dus minder op.”

“Wil je dat dit in Nederland groot wordt, dan moet je een aantal dingen regelen”, zegt Lengkeek. Eén van de eerste dingen is volgens hem dat in het grondbeleid van gemeentes ruimte komt te staan dat er niet alleen gekeken worden naar het hoogte bod, maar ook naar het maatschappelijke rendement en de maatschappelijke waardes.