De strijd van het UWV tegen bureaucratische nachtmerries

Regels

Het UWV verstrekt jaarlijks ongeveer 1,2 miljoen uitkeringen en helpt vele duizenden mensen aan werk. Dat is ook te merken aan de website die met meer dan een miljoen bezoekers per maand een van de beste bezochte sites van Nederland is. Om deze mensen goed te kunnen helpen is het belangrijk dat mensen goed en makkelijk terecht kunnen bij het UWV. Knellende regels waar de organisatie mee te maken heeft maken dit lastig, voor zowel de mensen waar de organisatie voor werkt als voor de medewerkers zelf. Het UWV heeft deze knelpunten afgelopen week voor de derde keer in een brief opgesomd voor de politiek.

Knelpunten-brief

"Alle wet- en regelgeving die we in Nederland hebben, is eigenlijk altijd met de bedoeling om iets beter te maken", legt Van Berkel uit. "Het is ingewikkeld om van tevoren precies te bedenken hoe iets in de praktijk uitpakt. Daar zit eigenlijk het probleem." Als voorbeeld hiervan noemt het ze de Toeslagenwet, een aanvullend inkomen wat UWV kan verstrekken als je een uitkering hebt bij de organisatie die onder het sociaal minimum komt.

"We zien in de praktijk dat deze bijna nooit wordt aangevraagd. Mensen zijn bang om een toeslag aan te vragen, het is ingewikkeld en een toeslag kan leiden tot terugvorderingen." Dit brengt Van Berkel naar haar tweede knelpunt uit de brief. "Cliënten met schulden willen we graag helpen. Vanwege privacywetgeving mogen wij geen gegevens verstrekken aan bijvoorbeeld de gemeente. De cliënten moeten hun verhaal en hun gegevens dus keer op keer opnieuw delen. Wij kunnen dat niet voor hen doen."

Eén knelpunt steekt er voor het bestuurslid bovenuit. "Het kan om verschillende redenen zo zijn dat iemand teveel geld krijgt, wat we moeten verrekenen. Als dit over de jaargrens heen gaat, halen we niet het bedrag dat iemand teveel heeft gekregen terug, maar het bruto bedrag. Dus veel meer", legt Van Berkel uit. "Het verschil moet de cliënt vervolgens zelf bij de belastingdienst terugvragen. Hier gaan dan weer een paar maanden overheen. Meestal gaat dit om mensen die al heel weinig te besteden hebben en hierdoor in acute geldnood terecht komen."

Niet het 'hoe', maar het 'wat'

Van Berkel is positief en hoopvol over de brief naar de Tweede Kamer. "Het gebeurt nog niet zo lang dat een uitvoeringsorganisatie rechtstreeks aan de tweede kamer kan uitleggen hoe wetten uitpakken in de praktijk en kan voorstellen hoe het anders zou kunnen. Dit leidt tot een goed gesprek en dat kan echt een verschil maken. De politieke aandacht die er zo voor komt is echt een dikke winst."

Het nieuwe hoofdlijnenakkoord biedt Van Berkel hoop. "We zijn als uitvoeringsorganisaties aan het begin bij de formateurs uitgenodigd om te kunnen vertellen wat we belangrijk vinden. Toen hebben we aangegeven dat het veel meer om het 'wat' moet gaan, dan om het 'hoe'." Dit ziet ze terugkomen in het akkoord. "Het betekent dat er ruimte is om mee te denken hoe dingen goed uit kunnen pakken in de praktijk. Tegelijkertijd is het ook spannend hoe we het met elkaar gaan doen."