Een intieme, manipulatieve relatie met een plant

Als er iemand is die dat weet, is het jonge doctor Quint Rusman van de Wageningen Universiteit (WUR) wel. Hij deed promotie-onderzoek naar de interactie van insecten met planten, in het licht van de evolutie.

Larven

Planten bevinden zich in de natuur tussen vrienden en vijanden. Zo zijn er behulpzame insecten zoals bijen die planten bestuiven, zodat deze zich kunnen voortplanten. Naast bestuivers hebben gewassen ook te maken met plantenetende diertjes, zoals rupsen, larven en slakken.

Een plant is echter niet geheel weerloos. Door kenmerken aan zichzelf te veranderen, zoals hun geur of de grootte van hun bloemetjes of de geur, kunnen ze de vijand op afstand houden. Dat doen ze bijvoorbeeld door de natuurlijke insectenvijanden van de plantenetende diertjes aan te trekken. Denk daarbij aan wespen en spinnen.

Manipulatieve relatie

Die veranderingen bij planten worden vaak veroorzaakt door de planteneters. Zo beschrijft Rusman in zijn proefschrift: 'sommige herbivoren (plantenetende insecten, red.) gaan een intieme en manipulatieve relatie aan met de plant.' Dat is dus niet alleen aan ons mensen voorbehouden, maar dat terzijde. Wat u zich daarbij moet voorstellen? Als voorbeeld noemt Rusman het aaltje. "Aaltjes kunnen de plantenwortel in en die induceert veranderingen in een cel, die daardoor heel groot wordt. De plant stuurt allemaal stoffen er naartoe om die cel te voeden, die het aaltje vervolgens opeet."

Op die manier manipuleert het aaltje de plant als een parasiet. "En dat verandert ook van alles in de plant." De verandering van de kenmerken van een plant kan ook consequenties hebben voor het aantrekken van bestuivende vrienden.

Pesticiden

Het ecosysteem van planten en insecten is derhalve zeer complex. Wel is het belangrijk om dit te onderzoeken. Denk maar aan de maatschappelijke roep om het terugdringen van gebruik van pesticiden in de landbouw. Dat is beter voor de insecten, maar het betekent ook meer vraat aan planten. Rusman onderzocht de gevolgen van de interacties voor de evolutie van planten.