Ruimte voor de Rivier is af

Er zijn geulen gegraven, dijken aangelegd en bruggen gebouwd. Dat er niet alleen op veiligheid gelet werd, maar dat er ook oog was voor de natuur, cultuurhistorie en esthetiek van een gebied, maakt Ruimte voor de Rivier een unieke onderneming waarin 2 miljard euro is gestoken.

Zondag in het NPO Radio 1-programma Vroege Vogels een gesprek met Dirk Sijmons, landschapsarchitect en vanaf het begin betrokken bij Ruimte voor de Rivier

Vergelijkbaar met Deltawerken

Daarnaast werden alle ingrepen niet van bovenaf opgelegd, maar kwamen ze in samenspraak met lokale overheden tot stand. Vanaf het moment van uitvoering lag de verantwoordelijkheid bij diezelfde lokale overheden. Een zogenaamd Kwaliteitsteam van Rijkswaterstaat – met daarin onder meer ecologen, architecten en ingenieurs – hield in de gaten of alle aspecten – natuur, cultuurhistorie, landschap – de nodige aandacht kregen.

Waal

Om de rivier de Waal alle ruimte te geven is een nevengeul langs de uiterwaarden van de Waal gegraven. Verder is er een lange dijk op een nieuwe plek aangelegd: de Wakkere Dijk. Het bijzondere van die dijk is dat ie heel breed is en geen steile wanden heeft. Zo kan het vee er bij hoogwater op staan en kunnen recreanten er lekker zitten. Vanaf de dijk kijk je uit over het gebied en slot Loevestein. Naast de Waal ligt een soort kom, en dat is nu een moeras aan het worden met veel open water, riet, moerasplanten. Het gebied heeft ook veel historische waarde met als hoogtepunt slot Loevestein. De middeleeuwse kavelpatronen zijn werden weer zichtbaar gemaakt tijdens het project. Ze dateren uit de middeleeuwen toen monniken hier de boel ontgonnen, vandaar ook de naam Munikkenland. Landschapsarchitect Kees van der Velden was nauw betrokken bij dit project en is uitermate trots op het resultaat.

Plaatselijk verzet

Dat ging niet overal zonder slag of stoot. Bij Lent, naast Nijmegen, moesten huizen plaats maken voor de rivier, net als in de Noordwaard bij de Biesbosch. Daar kwam wel extra natuur voor terug. Bij Wapenveld-Veessen stuitte vooral de aanleg van de immense watergeul op veel verzet. Negen boerenbedrijven en vijf woningen moesten verdwijnen, en het landschap veranderde ingrijpend. Protesten in Den Haag werden wel gehoord maar waren eigenlijk te laat. Het is de lokale bevolking nooit goed duidelijk gemaakt waarom deze ingreep noodzakelijk was.

Ruimte voor de Rivier als exportproduct

Hoe dan ook zijn we de komende 80 jaar als het goed is gevrijwaard van overstromingen, en is ons land er niet lelijker op geworden. En dat is allemaal voor elkaar gekomen binnen de afgesproken tijd en binnen het afgesproken budget. Vandaar ook dat deze aanpak grote belangstelling trekt in het buitenland. Reden voor een feestje. En een prachtig boek: Ruimte voor de Rivier.

• Doe ook mee met de fotowedstrijd met als thema 'Rivieren van Nederland' van Vroege Vogels

Elke zondagochtend hoor je in Vroege Vogels op NPO Radio 1 nog meer over de natuur in Nederland en ver daarbuiten. Het programma wordt uitgezonden tussen 7.00 en 10.00 uur.