Geweld in jeugdgevangenissen lijkt standaard: 'Nieuw incident is kwestie van tijd'

Akhath werkte zo’n tien jaar bij de jeugdgevangenis en maakte levensgevaarlijke situaties mee. "Op mijn groep deed een jongen een poging om in te steken op een collega. Die collega maakte een opmerking en die jongen waardeerde die niet. We koken met messen en die jongen probeerde het mes af te pakken om op de collega in te steken", vertelt hij. "Dit was op een opvanggroep, dus in de eerste weken van zijn verblijf, dus toen ging het al mis…"

Als medewerker moest Akhath ook met jongens mee op verlof. "Ze moesten weer wennen aan de wijk, maar de wijk is juist gevaarlijk. Zoveel jongens zijn gevlucht. Het was eigenlijk een soort competitie: hoe vaker je vlucht, hoe beter." Dit betekende niet dat verlofrechten werden ingetrokken: "Je krijgt met je puppyogen binnen no time weer de mogelijkheid. Die jongens waren zo tactisch. En ze leren van elkaar, jongens die net binnen komen leren van de jongens die er al langer zitten."

Personeel voelt zich erg onveilig, vertelt Akhath: "Tijdens een incident wist een jongen precies waar een collega woonde, waar zijn dochter op school zat en wat voor auto hij reed. Dan wordt het wel gevaarlijk. Door social media weten ze heel snel waar je woont, dus je wordt chantabel."

Het beeld wordt bevestigd door Mick van Wely, die als misdaadverslaggever van De Telegraaf de nodige verhalen kent. "Ik heb meerdere brandbrieven gekregen vanuit het personeel. Er is een gebrek aan ervaren personeel, hoge werkdruk en slechte informatie-uitwisseling. Het is heel droevig", stelt hij.

'Het systeem is ziek'

PvdA-Kamerlid Söngul Mutluer vindt dat het helemaal anders moet. "Het systeem is ziek", zegt ze. "Jongeren die hun eerste delict plegen, moeten goed gestraft worden en begeleid worden, anders is het niet gek dat ze later een zwaarder delict plegen en in de gevangenis komen. En dat is een beetje een universiteit voor crimineel gedrag", stelt ze.

Mutluer wijst naar Noorwegen, waar ze volgens haar "een heel concreet herstelplan hebben" voor de jongeren. Het 'Scandinavisch model' zet vooral in op preventie. "Als je naar de cijfers daar kijkt, dan valt 20 procent van de jongeren terug in criminaliteit, in Nederland is het ongeveer 60 procent, dat liegt er niet om."

Overigens wil de PvdA’er op korte termijn ook meer geld, zodat er meer personeel kan worden geworven.

'Investeren loont niet altijd'

Van Wely vindt dat gevangenissen strenger moeten zijn in de vraag aan welke jongeren tijd en geldt wordt besteed: "Er is een deel van de jongeren waar investeren niet meer loont. Besteed je tijd en aandacht aan jongeren waar het nog wel kan. Je moet ze niet allemaal dezelfde benadering geven."

Hij vindt dat veiligheid voorop moet staan, zeker bij die 'zware' groep: "Hou ze strakker, loop minder risico’s door ze met verlof laten gaan. Ga je met verlof de fout in? Dan is het two strikes, one out", stelt hij.