Deskundigen maken zich zorgen over stijging gebruikers zware pijnstillers

“We zien een stijging van ongeveer zeven procent in het aantal gebruikers van oxycodon”, vertelt Anke Lambooij, apotheker bij het Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik in het NOS Radio 1 Journaal. “Bij de andere opioïden is de stijging wat minder dan die zeven procent.”

Stijging

“We werken met de taakgroep ‘Gepast Gebruik Opioïden’ sinds 2019 aan het verstandig gebruik van opioïden. Dan hopen we ook dat we een daling gaan zien, dat hebben we ook twee jaar op rij gezien. Aan de andere kant hebben we signalen uit de samenleving gekregen dat mensen langer moeten wachten op operaties en daarom meer pijnstiller gebruiken”, legt Lambooij uit. “Er is meer geopereerd in 2021 dan in 2020. Het is wel verklaarbaar, de stijging, maar groter dan dat ik dacht.”

Aanpakken

Lambooij wil de stijging dan ook goed in de gaten houden. “Niet alleen in de gaten houden, maar ook om aan te pakken. We hebben zoveel aandacht nodig voor dit thema. Het is ondergesneeuwd door corona. Dus we moeten nu echt weer gaan aanpakken en eigenlijk bij elk recept en elke patiënt gaan afvragen: is een opioïde de beste uitweg voor deze patiënt?”

Risico

“Het grootste risico is dat mensen oxycodon te lang gaan gebruiken en moeite krijgen om ermee te stoppen. Wanneer ze dan zouden stoppen, gaan ze zich heel naar voelen en krijgen ze ontwenningsverschijnselen. Een ander risico is dat de pijn blijft bestaan, ondanks het gebruik van opioïden. Mensen hebben daar dan heel veel last van.”

“Op de lange termijn kan het gebruik van opioïden leiden tot meer valincidenten, zeker bij oudere mensen. Mensen vallen vaker, mensen voelen zich ook afgestompt en versuft door het gebruik. Het probleem is ook dat de pijn lang niet altijd ook onder controle te krijgen is met de medicijnen, maar dat mensen het toch gebruiken in angst van toename van de pijn of ontwenningsverschijnselen.”

Andere medicijnen

Is het dan mogelijk om pijn te verzachten met andere middelen dan opioïden? “Dat is lastig, we hebben in Nederland de lijnladder. We beginnen dan bij de paracetamol en daarna een ibuprofen of diclofenac hebben. Als die onvoldoende helpen of niet geschikt zijn voor patiënten, dan worden de opioïden ingezet. Bij patiënten met acute pijn of die kanker hebben, kan dat prima. Maar we hebben geen andere middelen tussen zitten zonder nadelen. Eigenlijk hebben alle pijnstillers wel nadelen, ook de opioïden. ”

Gebruik

Wordt het terugdringen van het gebruik dan niet heel moeilijk? “Ik denk dat we wel wat kritischer mogen zijn op het voorschrijven van opioïden bij mensen die matige pijn hebben”, zegt Lambooij. “Mensen moeten het niet zien als een wondermiddel en we mogen ook wat kritischer zijn in hoe lang mensen het moeten gaan gebruiken. Gebruik van opioïden van een zwaardere ingreep is prima. Daar zit het grote probleem niet. Het zit het juist in het doorlopende gebruik voor matige pijn. Die zijn misschien beter af met andere behandelingen.”

“Ik denk dat we het met z’n allen moeten doen. Huisartsen en apothekers kunnen heel goed kunnen signaleren en het gesprek aan kunnen gaan met de patiënt. Maar maak jij je als gebruiker ongerust? Vraag jij je af of het nog wel de beste pijnstiller is voor jou? Ga dan naar de huisarts of apotheker, ga niet op eigen houtje stoppen.”