Orgaandonatie: 'Je moet op een hele specifieke manier overlijden'

De moeder van Timna Rauch was zeven jaar geleden één van de personen die na haar overlijden orgaandonor werd. "Op zondag hielp ze mij nog mee verhuizen, op maandagochtend was ze er niet meer." Door een acute hersenbloeding werd de moeder van Rauch hersendood verklaard. Pas toen vertelden de artsen haar dat haar moeder de wens had haar organen te doneren. "Voor mij was het toen heel duidelijk. We gaan haar organen doneren."

Rauch vertelt hoe ze overmand door emoties een proces ingingen waarvan ze geen idee had hoe het werkte. "Ik dacht op dat moment: zij overlijdt, ze schudden mij de hand en nemen haar mee. Maar zo ging het totaal niet. Ik en mijn familie werden enorm goed begeleid en we kregen te horen wat er ging gebeuren."

Specifieke manier van overlijden

Volgens Rik Gerritsen, intensivist en donorcoördinator van het Medisch Centrum Leeuwarden, bestaat er nog veel onduidelijkheid over orgaandonatie. Zo is de kans dat je een orgaan ontvangt veel groter dan dat je er een weggeeft. Gerritsen: "De kans dat je kan doneren is bizar klein. Je moet op een hele specifieke manier overlijden op een intensive care wil je kunnen doneren." Daardoor zijn er uiteindelijk in Nederland maar 250 mensen geschikt als orgaandonor.

De meest voorkomende manier van overlijden vóórdat orgaandonatie mogelijk is, is wanneer een patiënt overlijdt op de IC nadat de behandeling wordt gestopt. De patiënt overlijdt aan zijn of haar aandoening omdat er absoluut geen kans meer is op herstel en de levensverlengende zorg - zoals de beademing - wordt gestopt. Hersendood is de tweede manier - dan is er geen enkele activiteit meer in de hersenen.

'Stekker eruit'

Volgens Gerritsen bestaat er in de discussie onterecht het beeld dat 'de stekker' eruit zou worden getrokken zodat er meer organen beschikbaar komen. "Ik snap niet waar dit vandaan komt. Het is een groot misverstand dat iemand er winst bij zou hebben om meer donoren te maken."

Daarnaast bestaat er veel onwetendheid over de term 'hersendood', merkt Gerritsen. Volgens hem hebben artsen in het verleden zelf bijgedragen aan de ruis omtrent die term omdat er vage woorden gebruikt werden voor hersendood, terwijl er volgens hem geen twijfel bestaat aan de onomkeerbaarheid van de situatie.

Afscheid van een warm lichaam

Voor Timna was het duidelijk: "Toen ik naar mijn moeder keek, zag ik wel dat zij de wedstrijd verloren had." Ze kan zich voorstellen dat het ontzettend moeilijk is om afscheid te nemen van een geliefde waarvan het hart nog klopt. "Er gaat een borstkas op en neer en het lichaam is nog warm."

Voor Timna was het heel belangrijk dat haar moeder zichzelf geregistreerd had. "Dit was de keuze van mijn moeder." Door haar verhaal te delen op scholen wil ze het belang benadrukken om te praten over je wens om wel of niet te doneren. "Het is niet leuk om het over de dood te hebben, maar het is belangrijk om te weten hoe je geliefden hierin staan. Of ze nu wel of niet willen doneren."