Wat doet het met slachtoffers van seksueel geweld als er een mediastorm raast over zo’n gevoelig onderwerp?

“Wij krijgen al vanaf januari significant meer telefoontjes en chats bij het Centrum Seksueel Geweld”, vertelt voorzitter van het Centrum Seksueel Geweld en hoofd van het Landelijk Psychotraumacentrum van het UMC Utrecht, Iva Bicánic, in Nieuws & Co.

Mediastorm

In Januari publiceerde boos een aflevering over seksueel grensoverschrijdend gedrag bij The Voice of Holland. Nu speelt er opnieuw een situatie over grensoverschrijdend gedrag in de media over de uitspraken van Johan Derksen. Het nieuws, talkshows en kranten praten er allemaal over. Sinds het begin van dit jaar zijn er dus veel meer mensen die zich melden bij het centrum.

“Er zijn verschillende redenen waarom mensen bellen, omdat ze een ervaring willen meedelen of dat ze zich gaan realiseren door de nieuwe verhalen wat ze hebben meegemaakt. Sommige mensen krijgen dan pas klachten”, vertelt Bicánic. “Er zijn ook nog mensen die zeggen: ik heb er echt last van dat die verhalen naar boven komen, want ik probeer juist mijn eigen ervaring te vergeten. Ik probeer er niet over te denken, te praten, weg te zappen op televisie. Nu is het overal, er is geen ontkomen aan.”

Begrip

Voor de mensen die graag willen ontkomen aan verhalen van grensoverschrijdend gedrag is het medialandschap nu erg confronterend. “We moeten daar ook begrip voor hebben. Het is daarom ook belangrijk dat er onder berichtgeving het nummer van seksueel geweld wordt genoemd. 24/7. Mensen die ontregeld raken dat die kunnen bellen of hun familie of omstanders.”

Het is volgens Bicánic cruciaal dat de omgeving begrip toont voor de situatie. “Het is heel belangrijk om te snappen waarom iemand er mee omgaat door ervoor te kiezen alsof er niets is gebeurd. Dat is hun goed recht. Ze hoeven het niet te zeggen. Iedereen doet heel makkelijk over het zeggen”, legt ze uit. Er zijn best wel veel mensen die het vertellen en zich daarna afvragen waarom ze het hebben gedaan, want ze krijgen negatieve opmerkingen of beschuldigende vragen.”

Ruimte geven

“Wat je nu ziet is dat het onderwerp gewoon ongemakkelijk is. Het is een ongemakkelijk realiteit. Het maakt per definitie veel los bij mensen. Zoals emoties, maar ook meningen en veroordelingen met betrekking tot het gedrag van slachtoffers en plegers”, zegt Bicánic. “Slachtoffers krijgen te horen: ja maar waarom deed je niks? Waarom ging je daar dan heen? Dat terwijl niks doen heel normaal is als je een bedreigende situatie probeert te overleven.” Het gedrag van de pleger wordt vaak ook afgekeurd. “Het is onacceptabel, maar de hele persoon wordt afgewezen. Daar moeten we voorzichtig mee zijn.”

Bicánic vindt dat we aan slachtoffers én plegers de ruimte moeten geven om hun verhaal te doen. “Als dat niet zo is, dan blijven ze zwijgen en verhullen. Dat moeten we niet willen. Hoe we daar komen, is wel zoeken met elkaar, maar het in gesprek blijven met elkaar over gedrag is heel erg belangrijk.”

Hulp

Het kan wel tot iets positiefs leiden, denkt Bicánic. Doordat dit soort verhalen terecht komen in de komen, zullen meer mensen hulp zoeken. Maar dat is niet het enige. “Mensen denken bij seksueel geweld aan het stereotiepe beeld. Namelijk: vaginale penetratie, maar seksueel misbruik bestaat in allerlei vormen en maten. Ook online, offline, hands-on, hands-off, een keer, meermalig, chronisch. Het zijn allerlei vormen en maten en dat is allemaal potentieel traumatiserend."

"Doordat die verhalen nu op tafel komen, krijg de woorden seksueel misbruik meer verschijningsvorming. Ook in de hoofden van de mensen. Dat helpt”, legt ze uit. “Mensen gaan dus denken: maar wacht even. Mensen hebben doorgaans de neiging om het kleiner te maken. Nu komen er meer woorden en duiding. Ik denk dat dat helpend is om afscheid te nemen van het stereotiepe plaatje.”

Ook is het een cruciaal signaal dat het OM nu onderzoek gaat doen naar de situatie. “Het is belangrijk om te weten dat de politie en het OM de plekken zijn waar waarheidsvinding wordt gedaan en dat je daar ook moet zijn als je dat wil doen.” Maar de meeste slachtoffers zijn hier echter niet mee bezig. “De meeste slachtoffers zijn eigenlijk bezig met hoe krijg mijn leven terug en hoe krijg mezelf weer terug. Maar als je dat wil doen, dan is dat het recht van mensen dat je een aangifte kunt doen. Dan moet de weg daarvoor ook vrij zijn en mag niks je in de weg staan.”

Heb je seksueel geweld meegemaakt of ken je iemand die hulp nodig heeft? Bel dan 0800-188 (Centrum Seksueel Geweld)