Waarom het eerste politieke avontuur van FARC een fiasco werd

De eerste gooi naar democratisch verkregen macht voor de ex-guerrilla's werd een afgang: de nieuwe partij haalde nog geen half procent van de stemmen. "De Colombianen hadden deze uitslag wel verwacht. Deze verkiezingen worden toch een beetje gezien als opmaat naar de presidentsverkiezingen en daar doet de FARC ook niet aan mee."

De presidentskandidaat meldde zich eerder namelijk ziek en bijeenkomsten werden vaak gefrustreerd door tegenmanifestaties of zelfs afgelast vanwege geweldsdreiging.

Het viel daarom niet mee voor de FARC om campagne te voeren de afgelopen tijd. "Het imago van de FARC is heel slecht bij grote delen van de bevolking", legde Koopman gisteren al uit in NOS Met het Oog op Morgen. Hij maakt een reportage in Colombia. "Ik zie hier dat er heel weinig steun is voor FARC. Ze hebben tijdens de campagne niet eens de armen willen openen voor het Colombiaanse volk."

Politieke ambities

Het verhaal van serieuze politieke ambities van de FARC begon zo'n tien jaar geleden. Colombia trad hard op tegen de grootste rebellengroep van Zuid-Amerika en de FARC dunde flink uit. Toen de beweging onder druk stond, begonnen er onderhandelingen met de regering. Eerst in het geheim en later openlijk. In 2016 leidde dat tot een historisch vredeakkoord.

Onderdeel van het akkoord was de afspraak dat de FARC een politieke partij mocht worden. Voor twee regeringsperiodes zou de FARC een vast aantal zetels krijgen, ongeacht de verkiezingsuitslag. "Voor een deel zijn het oud-commandanten die nu in het congres komen", vertelde Koopman. "Die zijn gewend om te schieten, die hebben geen politieke ervaring."

De nieuwe gedaante van de FARC betekende ook een nieuwe naam. Hoewel, de betekenis van de letter "a" werd alternativa (alternatieven) in plaats van armadas (gewapende). "De FARC moet zichzelf echt opnieuw uitvinden. Of dit helpt is de vraag", vindt Jurriaan Regouin. Hij adviseert de FARC namens het Nederlands Instituut voor Meerpartijendemocratie.

Regouin vindt dat de partij veel te snel veel te hoog heeft gegrepen. "Het is voor Colombianen wennen, of zelfs schrikken, om de gezichten van geweld ineens in de politiek te zien. Bij de lokale verkiezingen volgend jaar is er veel meer potentie voor de FARC om goed te kunnen beginnen. Want ze komen zelf ook van het lokale niveau."

De FARC heeft echt een achterstand vergeleken met andere partijen, vindt Regouin. "Het is een beetje dubbel. Ze vinden zichzelf een heel politieke partij. Dat zijn ze al zestig jaar, zeggen ze dan. Maar ze zitten wel al heel lang verstopt in de jungle. Dus om het politieke spel zo te spelen zoals in Colombia wordt gedaan, is een hele andere tak van sport."

Het Nederlands Instituut voor Meerpartijendemocratie (NIMD) heeft een officiële rol in het vredesakkoord tussen Colombia en de FARC. Het instituut is gevraagd om te helpen de spelregels van democratie opnieuw op te zetten in Colombia, met de FARC als nieuwe deelnemer. Het NIMD helpt zonder ideologische achtergrond en wordt daarom naar eigen zeggen vertrouwd door de FARC en de regering.

Regouin leidt een programma dat het NIMD heeft bedacht om het politieke systeem in Colombia te verbeteren. "Dat doen we bijvoorbeeld door een nieuwe generatie politici op te leiden voor een nieuwe toekomst van het land. We gaan voor een meer transparant en open Colombia. Dat doen we trouwens voor alle partijen, niet alleen voor de FARC. We zijn ook naar de FARC-kampen in de jungle gegaan om ze te leren hoe het politieke systeem in Colombia werkt en hoe je campagne moet voeren."

De FARC ontstond ooit onder andere uit onvrede over de elite die de politieke en economische macht in handen had. Daarom vindt het NIMD het belangrijk om de FARC een eerlijke politieke kans te geven. "Als ze nu normaal mee kunnen doen, hoeven ze niet terug te vallen in geweld en is er grotere kans op langdurige vrede."

Hoewel er nu nog weinig aanhang is voor de FARC, heeft het socialistische ideaal van de partij wel potentie in Colombia, denkt Reqouin. Colombia is een van de meest ongelijke landen ter wereld. Als de FARC zich opnieuw uit kan vinden en zich daar op kan richten, dan dicht ik ze wel wat kansen toe."

De gevechten met FARC hebben de afgelopen zestig jaar naar schatting 220.000 mensen het leven gekost. Voor een groot gedeelte gaat het om burgerslachtoffers, schat de Colombiaanse overheid. Miljoenen mensen zijn op de vlucht geslagen voor het geweld.