Wat drijft jongeren tot criminaliteit?

In absolute getallen is criminaliteit de afgelopen jaren afgenomen, maar de feiten die ze plegen worden zwaarder. Zo worden er vaak messen gebruikt en vindt geweld sneller plaats. "Er zijn verschillende gradaties van criminaliteit", ligt Hoeben toe. Maar wat drijft jongeren hiertoe? Om dat te achterhalen, heeft Hoeben gekeken naar groepsinvloed.

Nadelen minimaliseren

Groepsinvloed wordt zelden gerapporteerd bij criminele kwesties. Bij Hoebens onderzoek werd daar wel naar gekeken en vond plaats onder doorsnee jongeren met gemiddelde criminaliteitsniveaus. "Jongeren benadrukken vaak de voordelen, zoals gezelligheid en beloftes, zoals ijsjes. Ze minimaliseren nadelen en zeggen dat er niets gebeurt. Ze benadrukken ook de kosten van niet meedoen en provoceren elkaar soms", legt Hoeben uit.

Lef

"Jongeren zijn vaak slecht in het inschatten van lange termijn gevolgen. Dit geeft hoop", aldus Hoeben. In tegenstelling tot bijvoorbeeld winkeldiefstal, zijn er bij brandstichting en oplichting vaak medeverdachten. "Criminologie toont aan dat de beloning in samen doen zit; je laat zien hoeveel lef je hebt. Alleen hebben ze geen reden om het te doen", zegt Hoeben.

Het onderzoek van Hoeben heeft geleid tot een "eerste idee over hoe jongeren elkaar beïnvloeden." Inmiddels hebben er experimenten plaatsgevonden om inzicht te krijgen in het effect van wat leeftijdsgenoten zeggen. "Dit kan ervoor zorgen dat jongeren de sociale kosten serieuzer nemen", meent Hoeben.

Weerbaarheid

"Inzicht in hoe jongeren elkaar beïnvloeden is belangrijk", reageert strafrechtadvocaat Clarice Stenger. Voor jongeren bestaat er al zoiets als leerstraffen, waarbij ze leren omgaan met hun omgeving en weerbaar worden tegen negatieve invloeden. Daarnaast zouden we volgens Stenger moeten kijken naar secundaire preventie. "Interventieprogramma's versterken sociale competenties, zoals tegengaan van groepsinvloed en omgaan met conflicten."

Maar jongeren zijn zich niet altijd bewust van alle vormen van invloed om hen heen. "Het lijkt soms alsof we vergeten hoe het is om jong te zijn, aangezien invloed vaak subtiel is", zegt Stenger daarover.

Ontwikkeling

Om te voorkomen dat jongeren de criminaliteit in gaan, is het belangrijk om het gesprek te blijven aangaan en hen te laten "nadenken over hun eigen verantwoordelijkheden", stelt Hoeben. "Het is essentieel om op hun niveau het gesprek aan te gaan." Ook ouders spelen een grote rol. "Hoewel de invloed van ouders afneemt naarmate kinderen ouder worden, is het nog steeds belangrijk om betrokken te blijven bij hun ontwikkeling."

Monitoren

"Het is belangrijk te weten met wie je kinderen omgaan. Je kunt nooit precies inschatten hoe groot het gevaar is, maar door met hen te praten over bijvoorbeeld recht en normen en waarden, kun je hun inzichten beter begrijpen", zegt Stenger. "Ouders kunnen hun kinderen begeleiden door regelmatig met ze te praten en te monitoren met wie ze omgaan. Vraag wat ze hebben gedaan en waar ze zijn geweest. Identificeer samen vriendjes die goede of slechte invloeden hebben", voegt Hoeben toe.