Vroege Vogels presenteert: het eerste Europese Vogelconcert op de Nederlandse radio

Geen Joost Klein of S10, maar de nachtzwaluw, de sprinkhaanzanger, de blauwborst, de gekraagde roodstaart, de brilduiker, de dwerguil, de nachtegaal, de witrugspecht en ook de merel zijn de musici in het eerste Europese Vogelconcert op de Nederlandse radio. De vogelzang komt tot ons vanuit het bos, de duinen, het moeras, de heide en de stad.

Zonsopgang tot zonsondergang

Zo in de eerste weken van mei is de vogelzang op z'n hoogtepunt. De mannetjes - want vooral de mannen laten zich luidruchtig horen - proberen met hun zang een partner te lokken en/of hun territorium te verdedigen. Het zingen begint vaak al vroeg vóór zonsopkomst, sommige vogels gaan de hele nacht door en uitslapers laten zich pas horen als de zon op is.

De vogelzang is drie keer een halfuur te horen in de uitzending van Vroege Vogels: globaal een uur vóór zonsopkomst (zie het fragment hierboven), rond het moment dat de zon opkomt en een uur daarna (zie de fragmenten hieronder). Elk landschap heeft zijn eigen soorten. Daarom trekken de verslaggevers van Vroege Vogels met hun microfoons de gebieden door om het concert in alle facetten te laten horen. Ze zijn in het oerbos van Białowieża, op de grens van Polen en Wit-Rusland, in de Nederlandse Kennemerduinen, in het Belgische natuurgebied de Kalmthoutse Heide, het Duitse laagveengebied Kranenburger Bruch en in Brussel, de hoofdstad van Europa.

Kranenburger Bruch

Het is een natuurgebiedje net over de grens bij Nijmegen, de Duitse kant van de Millingerwaard, vlakbij de oude stad Kranenburg. Dit restant van een laagveengebied lag ooit langs de rivieroevers van de Rijn. Vroeger werd het ook wel Armenveen genoemd. Het is een gebied met grasland, rietland en nat bos. Verslaggever Henny Radstaak is met Joost van Bruggen van SOVON Vogelonderzoek op pad in het Kranenburger Bruch. Samen genieten ze van musici als de porseleinhoen, sprinkhaanzanger en braamsluiper

Woud van Białowieża

Dit oerbos ligt op de grens van Polen en Wit-Rusland en heeft een oppervlakte van ongeveer 141.000 hectare. Het is één van de meest ongerepte stukjes natuur van ons continent. Met hierin eeuwenoude zomereiken, winterlindes, maar ook elzenmoerasbos en natte sparrenbossen. In het oerbos komen verschillende spechtensoorten voor die we in Nederland niet kennen, zoals de witrugspecht en de drieteenspecht. Verslaggever Gert Elbertsen gaat in de vroege uurtjes op pad om naar het vogelconcert te luisteren met de Poolse natuurgids Matheusz Sjemura van Pygmy Owl Nature Tours.

Nationaal Park Zuid-Kennemerland

In de Kennemerduinen, een onderdeel van NP Zuid-Kennemerland, bezoekt Rob Buiter met vogelgids Marlies Hoefkens het Vogelmeer. We worden overdonderd door een veelkoppig koor van nachtegalen, met solo's van blauwborst, braamsluiper en vele anderen. In en boven het meer baltsen de brilduikers. Het levert een bijzonder geluid op van de fluitende vleugels van deze eendjes. Samen met de knobbelzwaan, die ook over komt vliegen, is de brilduiker één van de weinige vogelsoorten die 'met de vleugels zingt'.

Brussel, hoofdstad van Europa

Brussel is het hoofdkwartier van de EU. In de Belgische hoofdstad zetelen diverse Europese instellingen. Maar tussen al die Europese bedrijvigheid heeft de stad toch nog enkele groene plekken weten te behouden. Zo ligt naast het Europees parlement het Leopoldpark, waar verslaggever Merlijn Schneiders samen met de Brusselse Virginie Sonon in alle vroegte de merel, roodborst en winterkoning aantreft. Ook bezoeken zij tezamen de Jardin des Citoyens, dat speciaal voor vroege Vogels al vroeg in de ochtend werd opengesteld voor. Het is een park speciaal voor alle Europese burgers en nu ook de woonplaats van zwartkop, dwergvleermuis en houtduif.

De Kalmthouse heide

Op de Nederlands-Belgische grens, onder de rook van de Antwerpse haven, ligt de Kalmthoutse heide. Dit uitgestrekte natuurgebied bestaat uit heide met vennen, zandverstuivingen en dennenbos. Dat wil zeggen dat je bij de vennen zowel de rugstreeppad als de nachtzwaluw tegelijk kan horen. De dodaars en de gekraagde roodstaart, de koekoek en de Canadese gans roepen allemaal door elkaar. We worden begeleid door Kathleen Quick, vogelliefhebber die het gebied op haar duimpje kent. Met haar lopen we wat verder het gebied in, richting de hei, en horen we de boompieper, bonte vliegenvanger, en boomleeuwerik. Het opstartende koor van de veldleeuweriken wordt ruw verstoord door het roepen van een voorbijvliegende wulp. 'Welkom in Europa, blijf hier tot ik dood ga' gaat voor een groot deel van deze trekvogels niet op, maar voor het Europese Vogelfestival laten ze zich toch luid en duidelijk horen.

De artiesten uit het Europees Vogelconcert

Het orkest van het Europees Vogelconcert bestaat o.a. uit koekoek, boompieper, gekraagde roodstaart, zwartkop, merel, braamsluiper, knobbelzwaan, drieteenspecht, geoorde fuut, brilduiker, nachtzwaluw, porseleinhoen, dwerguil, zanglijster, roodborst, winterkoning, nachtegaal, sprinkhaanzanger, blauwborst, witrugspecht en Canadese gans.