Minder goederen vervoerd over water in Nederland: 'Hele treurige ontwikkeling'

"Waar je vooral naar moet kijken is het vervoer van de droge bulkgoederen", zegt Marjolijn Jaarsma, handelseconoom bij het CBS, in het NOS Radio 1 Journaal. "Met name de transport van steenkool speelt daar een hoofdrol in. Van dit type goederen werd 7 procent minder vervoerd ten opzichte van 2022. En van steenkool bijna een derde minder."

Dat heeft er alles mee te maken dat het vervoer van steenkool een flinke opleving kende in 2022, vanwege de oorlog in Oekraïne en de energiecrisis die daarop volgde, legt Jaarsma uit. "Met name Duitsland vroeg toen flink meer steenkool. In 2023 daalde dit type transport weer fors. Maar ook voor de oorlog in Oekraïne daalde het steenkoolvervoer al flink richting Duitsland. In 2023 komen we bijna op het laagste niveau ooit uit, alleen in 2020 werd nog minder vervoerd."

Sterke daling containervervoer

"Wat verder ook opvalt in die sterke daling is het containervervoer", vervolgt Jaarsma. "Ruim 13 procent minder goederen vervoerd per container over onze binnenwateren. Dat heeft onder andere te maken met de economische teruggang waar veel landen nu in zitten en de krimp van de wereldhandel."

De Duitse economie heeft het erg moeilijk, schetst Jaarsma. "Dus er is flink minder vraag naar goederen en ook de totale Nederlandse internationale handel is in 2023 gekrompen, dus niet alleen per binnenvaartschip. Een andere reden voor de daling in het containervervoer lijkt ook te maken te hebben met de onvoorspelbare waterstanden van bijvoorbeeld de Rijn. Dat speelde vooral in 2022, waardoor het vervoer van containers wat vaker via de weg plaatsvindt richting Duitsland."

Vervoer naar Frankrijk

Met het vervoer richting Frankrijk lijken die problemen wat minder te spelen, weet binnenvaartschipper Sunniva Fluitsma. "Het is een andere tak en minder afhankelijk van omstandigheden die genoemd zijn, zoals steenkool. Het lage water is in Frankrijk ook wel, maar dat was altijd al en heeft niet zo zeer met die excessen te maken die wij de afgelopen jaren hebben meegemaakt."

In Frankrijk gaat het veelal om vervoer van bulkgoederen die richting de boeren gaan, zoals kunstmest, vertelt Fluitsma. "Die boeren kun je wel bereiken, dus dat maakt niet zoveel uit. Die grote happen steenkool, die opeens verdwenen zijn, heeft heel erg te maken met allerlei recente ontwikkelingen en dat is veel minder stabiel als bijvoorbeeld naar Frankrijk toe. Dus dat zijn hele andere factoren."

Treurige ontwikkeling

Van andere binnenvaartschippers krijgt Fluitsma wel te horen dat er problemen zijn. "We kennen elkaar allemaal en we hebben allemaal verschillende type schepen. Verreweg de meesten hebben te maken met vervoer richting Duitsland en België. Dat is natuurlijk een hele treurige ontwikkeling. Zoiets als steenkool zat er wel aan te komen dat het vervoer afneemt."

Dat is ook niet zo erg, vindt Fluitsma. "Maar wat veel erger is, is dat heel Europa roept dat er meer van de weg naar het water zou moeten. Maar we zien gewoon een omgekeerde richting. Dat heeft wel heel erg met die betrouwbaarheid te maken. Het komt niet alleen door toevallig een keertje heel laag water, maar dat komt eigenlijk doordat er constant allerlei belemmeringen zijn van sluizen die niet meer werken. Wij hebben gemiddeld 36 pagina's Teletekst met stremmingen."

"Bepaalde verladers geven daardoor aan dat ze zeker willen weten dat hun producten aankomen", ziet Fluitsma. "Daar hebben ze groot gelijk in. Dus die betrouwbaarheid die we verliezen, leidt ertoe dat verladers gaan overstappen. Een Rotterdamse haven is elke keer een enorm drama met containervervoer, omdat daar constant stagnatie is. Als je over de weg zeker weet wanneer je het krijgen kan, dan doe je dat."