Column | Geweld in de psychiatrische instellingen

Slachtoffers hebben het idee dat het zinloos is om aangifte te doen, ze worstelen met hun beroepsgeheim of ze vrezen voor represailles. Dit blijkt uit onderzoek van de Vrije Universiteit in opdracht van Politie en Wetenschap. "In de praktijk heeft de patiënt een vrijbrief om geweld te gebruiken tegen het personeel", zegt onderzoeker Joke Harte.

Jaarlijks wordt ongeveer 30 tot 40 procent van het personeel van psychiatrische klinieken het slachtoffer van fysiek geweld. Een kleine groep patiënten is verantwoordelijk voor de vele incidenten. "Deze werknemers zijn geen kleinzerige types. Als een patiënt psychotisch is en hij moet naar de separeercel, dan vallen er klappen. Daar zullen de medewerkers echt geen aangifte van doen", zegt Harte. "Maar er gebeurt veel meer." Vervolging van de dader blijft echter veelal achterwege, ook als de dader wel degelijk toerekeningsvatbaar is.

Meer aan de hand

Het is terecht dat hier aandacht voor is. Maar het gaat om meer factoren dan alleen maar aangifte doen bij de politie, waarvan bekend is dat die weleens mensen afraadt aangifte te doen of van de aangifte geen zaak wil maken. Heel veel hulpverleners, in de hele hulpverleningswereld, kennen het gevoel dat ze bij geweldsincidenten niet serieus worden genomen door hun werkgever en politie; dat mensen hun mening niet durven te uiten richting hun werkgever door een heersende angstcultuur of omdat ze hun baan of positie binnen de organisatie kwijt kunnen raken; dat organisatie en werkgevers hulpverleners verwijten dat ze overdrijven en dat het hun keuze was om met zo’n doelgroep te gaan werken.

Dat laatste mag zo zijn, maar dat poetst het leed veroorzaakt door geweld van patiënten niet weg.

Scheiden van cliënten

Psychiatrische instellingen hebben hier ook niet een, twee, drie een oplossing voor. Maar zij leven een beetje in het verleden en dat werkt niet meer. Men moet scherp onderscheid maken tussen de harde, gewelddadige kern en de rest van de cliënten. Voorbeelden van die harde kern zijn Bart van U., de moordenaar van oud-minister Els Borst, en de moordenaar van Anne Faber, Michael P. En zo zou ik door kunnen gaan.

Niet alleen de hulpverleners, maar ook de maatschappij moet worden beschermd tegen deze gevaarlijke mensen. De oplossing ligt niet in de aangifte bij de politie, maar in een mentaliteitsverandering en een nieuwe visie bij de psychiatrische instellingen.

Kwesties vanavond om 20.00 uur

Rob Oudkerk staat met de NPO Radio 1-bus zondagavond in Rotterdam voor een live-debat. Hoe komt het dat hulpverleners in de psychiatrie geen aangifte doen als hun patiënten ze aanvallen? Moeten we toch maar meer gebruik gaan maken van de separeercellen waarvan er de laatste jaren veel gesloten zijn? Rob praat met veerpleegkundigen en ex-patiënten.

Discussieer mee door een bericht te sturen tijdens de uitzending in de NPO Radio 1-app!

Celal Altuntas is schrijver, opiniemaker en columnist voor het debatprogramma Kwesties (NTR). Hij heeft twee dochters en heeft een bijzondere interesse voor politiek, cultuur, eerwraak en religie.