Politieagent mag bij eed voortaan zweren op god naar keuze: 'Niet goed doordacht'

Tot een week geleden kon enkel de traditionele christelijke eed worden afgelegd. Op zichzelf is het goed en logisch dat de eed wordt vernieuwd, zegt Soeharno. Hij schreef het boek De waarde van de eed. "Je wil niet dat eden lichtvaardig worden afgelegd en dat er echt iets op het spel staat. Als dat voor sommige mensen betekent dat ze op hun opperwezen kunnen zweren, lijkt me dat een goede zaak."

Toch vindt hij de wijze waarop het nu gebeurt, ondoordacht. "In de wet staat nu: puntje, puntje. Maar als je bijvoorbeeld naar Engeland kijkt, zie je dat er een aantal doordachte opties zijn. Daarbij is gekeken naar de bevolkingsgroepen, minderheden en welke religies er zijn, zoals joden of hindoes. Er zijn afgebakende elementen gekozen."

Spaghettimonster

Door het af te kaderen, voorkom je dat mensen zweren op een godsdienst waarvan niemand weet waarover het gaat, zegt Soeharno. "Zoals het pastafarisme, waarbij het spaghettimonster wordt aangeroepen. Dan kan het in het absurde worden getrokken."

Ook vindt hij het niet goed doordacht dat het eedgebaar ongewijzigd is gebleven. "Het is één ding om de eedformule aan te passen, maar het eedgebaar met twee vingers in de lucht is juist een heel christelijk gebaar. Het is de oude Latijnse zegen. Het is vreemd dat je het eedgebaar niet herzien op het moment dat je die eedformule opengooit." Dat is slordig, vindt hij: "Een beetje makkelijk."

Geen debat

In de Tweede Kamer heeft de SGP Kamervragen gesteld. "We hadden graag gezien dat er eerst een politieke discussie was gevoerd", zegt Jaco van den Brink, voorzitter van het wetenschappelijk instituut van de partij. "Het is belangrijk om na te denken over hoe waardevol de eed is en dat we die met elkaar blijven zien als een waarborg voor de betrouwbaarheid."

Met het resultaat dat er nu ligt, is het maar de vraag of dat op een goede manier is vormgegeven, zegt hij. "Er wordt een vrij open formulering gelaten, waardoor het open ligt op welke manier de eed kan worden afgelegd. Daar hebben we moeite mee."

Of de eed krachtiger wordt als iemand zweert op de god die voor hem of haar de hoogste waarde heeft, dat betwijfelt hij. "Het zou mooi zijn. Maar volgens mij is de eedformule er niet om ieders subjectieve geloofsbeleving tegemoet te komen, maar om juist in de publieke moraal te verankeren dat we een beroep doen op een externe autoriteit. Op God, op iemand buiten ons. Dat laat je los als je de eedformule flexibel gaat maken."