Gemeenten vangen vluchtelingen op ondanks protest

Het is augustus 2015 als de instroom van vluchtelingen plotseling hard toeneemt. Er is te weinig capaciteit om alle migranten op te vangen, en staatssecretaris Klaas Dijkhoff gaat op zoek naar oplossingen: hij probeert vluchtelingen tijdelijk op te vangen in sportzalen en roept gemeenten op om locaties beschikbaar te stellen.

Golf van protest

Wat volgde was een golf van protest in tientallen gemeenten waar plannen ontstonden om vluchtelingen op te vangen. Soms ging het om relatief onschuldige vormen, zoals spandoeken, het oprichten van een Facebookpagina of een boze brief naar de gemeente. Maar er werd ook veel geweld gebruikt: raadsleden werden bedreigd, er gingen tegels door de ruiten van gemeentehuizen en er ontstonden rellen.

Burgemeester van Valkenswaard Anton Ederveen en Jean Janssen inwoner van Brunssum en in de eerste instantie geen voorstander van de opvang van vluchtelingen praten hierover in EénVandaag:

Invloed van protesten

EénVandaag maakte in samenwerking met datajournalist Wouter van Loon een inventarisatie van deze protesten op basis van verslaggeving van regionale media. Het gaat om de periode van augustus 2015 tot mei 2016, het hoogtepunt van de protesten. Daarnaast is er gekeken welke invloed op de besluitvorming deze protesten hebben gehad.

Uit het onderzoek blijkt dat de gemeenten ondanks de golf van protesten in verreweg de meeste gevallen de plannen hebben doorgezet. Er werd tegen 88 plannen gedemonstreerd, soms ging het om meerdere locaties in één gemeente. 65 plannen gingen zonder problemen door. In slechts vier gevallen blies de gemeente de plannen af na demonstraties.

Plan afblazen

Een besluit kan op verschillende momenten worden afgeblazen. Allereerst kan het college van burgemeesters en wethouders het plan intrekken. Dat is de duidelijkste aanwijzing dat een protest zin heeft gehad.

Daarnaast kunnen ook de onderhandelingen met het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) vastlopen. Hier is het moeilijker om te zeggen of de protesten van belang zijn geweest: misschien waren de partijen er ook niet uitgekomen zonder de protesten. Hetzelfde geldt voor de gemeenteraad, die tegen de plannen kan stemmen: was er zonder de protesten wel een meerderheid? Het gaat hier om relatief kleine aantallen: bij 19 van de plannen is onduidelijk wat de invloed van de demonstraties waren.

Ten slotte kan ook het COA de plannen afblazen. 21 locaties kwamen er daardoor toch niet, ondanks dat de gemeente dat wel graag wilde.