Herdenking 8 december: 80 jaar geleden verklaarde Nederland de oorlog aan Japan

Deze dag heeft veel invloed gehad op oud-minister van onderwijs en voorzitter van de Raad voor Volksgezondheid Jet Bussemaker. “Mijn opa was onderzeecommandant die de tegenaanval leidde tegen Japan”, vertelt ze in het NOS Radio 1 Journaal.

Belangrijk

De missie van haar opa duurde niet lang. Ze waren succesvol in het raken van hun doelwitten, maar bij terugkeer van de missie voer de onderzeeboot over een mijn heen. “Behalve één bemanningslid, was iedereen omgekomen.” De overlevende vertelde later wat er was gebeurd. “Ze waren blij met de aanval op Japan en vervolgens was er een enorme klap”, vertelde hij. Onderdelen van de onderzeeboot klapten in twee. “Een paar mensen, waaronder mijn opa, konden nog wat naar elkaar roepen op de brug. Daarna hebben ze elkaar nooit meer gezien”, legt Bussemaker uit.

Heel lang is onduidelijk geweest of het nu een Japanse of Engelse mijn was. Het wrak van de onderzeeboot is pas in 1995 geborgen. “Het wrak was gevonden door duikers en toen zijn er onderdelen uitgehaald. Toen werd pas bewezen dat het een Japanse mijn was.” Het was een belangrijk moment voor de familie van Bussemaker. “Het was een enorme beladen vraag. Was er nu een enorme fout gemaakt? Uiteindelijk werd hij beantwoord en werd het graf gevonden.”

Impact

Dat had een grote impact op de vader van Bussemaker. “De oorlog begon voor mijn vader met de dood van zijn vader. Dat heeft generaties doorgewerkt.” Na de oorlog is haar familie teruggekeerd uit Indonesië naar Nederland. “Berooid, zwak, ziek en met een onderwijsachterstand kwamen ze terug.” Het was een lijdensweg die veel mensen hebben meegemaakt na de oorlog. “De indo’s, Indonesische krijgsgevangen, dwangarbeiders, Romoesja’s en troostmeisjes.”

Herdenken

Bussemaker is ook lid van de raad van advies van de Nationale Herdenking 15 augustus. Ze probeert de verhalen van die tijd in leven te houden. Elk jaar is ze dan ook bij de herdenking en daarnaast vertelt ze over haar familiegeschiedenis. Volgens haar is er een enorme gebrekkigheid aan kennis als het gaat om Indonesië tijdens de oorlog. “Ook het kolonialisme, de Bersiap en de onafhankelijkheidsstrijd. Er is nog veel te doen.” Ze wil dat de jongeren weten wat er tijdens de oorlog gebeurd is buiten Nederland. “Zodat die hele geschiedenis, onze geschiedenis, onderdeel wordt van het reguliere onderwijs. Van ons verleden en dus ook onze toekomst.”