'Kwetsbare mensen helpen? Dat is helemaal niet zo moeilijk'

Als straatarts in Rotterdam-Zuid ziet Michelle van Tongerloo mensen aan de onderkant van de samenleving. Bijvoorbeeld mensen die dakloos zijn geworden of ongedocumenteerd zijn. Zij krijgen niet de hulp die ze nodig hebben.

Eén van de oorzaken daarvoor is dat het systeem te complex is geworden, zegt Van Tongerloo. Ze ziet dat hulp niet aansluit: "Mijn patiënten krijgen te maken met verschillende hulpverleners die allemaal een soort standaardpakket hulp levert. De chaos is rampzalig en het wordt een dagtaak om af te spreken met hulpverleners. Het helpt niet en we gooien er veel geld mee weg."

Mensen op weg helpen

Als straatarts liep Van Tongerloo tegen een enorme muur op om kwetsbare mensen te helpen. Totdat ze in dienst van de Rotterdamse Pauluskerk kwam en min of meer gedwongen werd om de protocollen en richtlijnen los te laten: "Door bij mensen te blijven staan en te helpen met wat ze nodig hebben, lukt het daadwerkelijk om iemand op weg te helpen."

Zo heeft ze wel patiënten wel eens geld of een telefoon gegeven. Ook gaat ze weleens soms met patiënten hen uit eten. "Soms word ik daar om uitgelachen, maar dan denk ik: lach me maar uit. Ik bepaal zelf waar de grens ligt."

Ze vertelt onder meer over een moeder van vier uithuisgeplaatste kinderen, die slachtoffer was geworden van de toeslagenaffaire. "Ze was vermorzeld door het systeem. Ik ben haar gaan helpen, heel direct met wat ze nodig had. Dat ben ik blijven doen. Inmiddels ontstaat er een heel andere vrouw.”

Grenzen loslaten

Door de professionele afstand meer los te laten, wordt de behandelrelatie veel beter, merkt ze. "Je weet vaak sneller wat de oplossing is. Je blijft dichter bij mensen en kan sneller handelen. Maar het maakt het ook moeilijker omdat het wel wat van je inlevingsvermogen en sociale skills vergt."

Ook al worden grenzen minder duidelijk, haar werk als hulpverlener is makkelijker geworden, zegt Van Tongerloo. "Als ik ambtenaren om één over vijf bel, dan staat de telefoon vaak gelijk uit. Dat is onderdeel van het probleem geworden. Maar het is heel simpel om je privénummer om aan iemand te geven. Je zal zien: er wordt geen misbruik van gemaakt. Doordat je mensen effectiever kan helpen, doen ze minder vaak een beroep op je."

Taak voor gemeenschap

Ze denkt niet dat de overheid het probleem nog op gaat lossen: “We zijn er vanuit gegaan dat de overheid het wel oplost, maar dat lukt niet. Daarom moeten we het ook meer voor elkaar gaan doen. De oplossingen voor onze problemen zijn heel eenvoudig. We hebben het zelf heel moeilijk gemaakt."

We moeten inzien dat het niet altijd werkt om iemand met een hulpverzoek naar het wijkteam of een loket te sturen, stelt Van Tongerloo, die ziet dat er vaak een gebrek aan bestaanszekerheid aan problemen ten grondslag ligt, zoals armoede. "Het is helemaal niet zo moeilijk om mensen te helpen en we moeten daar als gemeenschap meer verantwoordelijkheid voor nemen."

Dat kan elk mens, zegt ze: "Je kan besluiten om je niet meer te verschuilen achter een protocol en zelf eens te gaan nadenken. Bijvoorbeeld door in je vrije tijd naar mensen toe te gaan met complexe problemen. Dan maken we het onszelf en onze maatschappij zoveel makkelijker."

In haar ervaringen met het helpen van mensen heeft ze geleerd dat mensen krachtig en weerbaar zijn, zegt Van Tongerloo. "Dat geloof ik echt. Ik kom schrijnende verhalen tegen, maar je ziet ook dat mensen weer opveren."

De Ongelooflijke Podcast met Michelle van Tongerloo is hier terug te luisteren of in je favoriete podcast-app. Ook is de aflevering terug te zien op YouTube.