Geen onafhankelijke controle op mistapparaten in supermarkt

Deze week was in het nieuws dat Albert Heijn meer groente en fruit gaat aanbieden zonder plastic. Dat kan dankzij zogeheten mistapparaten die water vernevelen boven het schap. Groente en fruit blijven daardoor langer vers. Consument Lisa zag ook zo'n mistapparaat bij haar Albert Heijn staan en mailde Radar met de vraag wat het risico op legionella is. Albert Heijn heeft inmiddels in 150 winkels zo'n apparaat staan.

Hoe ontstaat legionella?

Legionella kan ontstaan in stilstaand water met een temperatuur tussen de 25 en 55 graden Celsius, zo legt Monique Bastmeijer van de Stichting Veteranenziekte uit. Met name fonteinen, koeltorens en andere apparaten waar waternevel, -mist of -damp uitkomt, kunnen een broedplaats van legionellabacteriën zijn. Besmetting ontstaat door het inademen van de nevel via de longen. Als je besmet bent krijg je binnen een dag of twee tot tien, na besmetting, snel opkomende hoofdpijn, spierpijn en longontsteking. Als je direct antibiotica toedient is legionella te behandelen.

Dry misting

Frank Bakker van Contronics, de fabrikant van de mistapparaten die bij Albert Heijn in de winkels staan, legt uit dat het mistapparaat water uit elkaar schudt en in druppels duizend keer kleiner dan een regendruppel uitspreidt over het schap. De nevel verdampt echter voordat het de producten heeft bereikt, maar daardoor wordt een veel lagere temperatuur bereikt boven de producten. Dat zorgt voor koeling van de producten die dan hun kwaliteit behouden en langer houdbaar blijven. Bakker legt uit dat de producten niet nat worden, hun techniek heet dan ook 'dry misting'. Bij 'wet misting' worden producten juist wel 'natgespoten'.

Verhoogd risico op legionella

Bij dit soort apparaten is een verhoogd risico op legionella, maar het is niet precies te duiden hoe groot dit is, zegt onderzoeker infectiepreventie Alvin Bartels van het RIVM. Hij publiceerde in 2018 een onderzoek naar dit soort mistapparaten. Hij zegt dat er in het verleden twee uitbraken van legionella zijn geweest met een mistapparaat. Deze apparaten stonden echter niet in supermarkten.

Preventiemaatregelen

De mistapparaten die Contronics bouwt werken met een omgekeerde osmose-installatie en een ozongenerator. Frank Bakker legt uit dat door deze techniek het water voor 99% schoon in het mistapparaat komt. Vervolgens wordt het verwerkt tot nevel. Daarnaast legt Bakker uit dat er diverse maatregelen worden genomen om het risico op legionella te beperken. "We vervangen elk jaar de plastic slangen en desinfecteren de rvs-buizen met chloor." Het apparaat spoelt ieder uur en wordt volgens Bakker dan gevuld met vers water.

Bartels van het RIVM reageert: "Als deze technieken op de juiste manier zijn geïnstalleerd en worden gebruikt en onderhouden dan zou dit legionellabacteriën kunnen tegenhouden (OO-installatie) of grotendeels verwijderen (ozon/chloor)". Monique Bastmeijer van de Stichting Veteranenziekte bevestigt dit. Bartels zegt echter ook dat het geheel uitsluiten van het risico op legionella niet kan, omdat er defecten in de techniek of gebreken in het onderhoud kunnen zijn.

Legionellabeheer noodzakelijk: geen toezicht op mistapparaten

Het RIVM vindt dat 'legionellabeheer' noodzakelijk is bij dit soort apparaten. "Dat is een document waarin staat of in het apparaat legionellagroei kan plaatsvinden en als groei plaatsvindt hoe de gebruiker of leverancier de legionellagroei en -verspreiding kan voorkomen." Het RIVM zegt dat er geen wetgeving met specifieke eisen voor legionellabeheer bij mistapparaten is.

Door een gebrek aan onafhankelijk toezicht is er niemand die controleert of het onderhoud of de preventieve maatregelen werken. Fabrikant Contronics bouwt de apparaten, maar doet ook zelf het onderhoud. Bartels: "Door het ontbreken van analyseresultaten van het water is onduidelijk of de preventieve maatregelen effectief zijn". Frank Bakker van Contronics zegt voor plaatsing een monster van het water te nemen om te kijken of er legionella in het water aanwezig is. "Regelmatig watermonsters nemen is achteraf kijken of er een gevaar is. Het kwaad kan al geschied zijn." Bakker zou het prima vinden als een onafhankelijke organisatie (hij noemt het Kiwa) de apparaten en het onderhoud controleert. "Wij hebben onze zaken goed op orde."

Kamervragen over gebrek aan inspectie

Tweede Kamerlid Corrie van Brenk van 50PLUS stelde eerder Kamervragen over een gebrek aan inspectie bij biologische waterzuiveringsinstallaties. Ze is verbaasd dat er geen onafhankelijke instantie is die dit soort mistapparaten in supermarkten inspecteert. "Er is hier echt een risico." Verder vindt Van Brenk dat het beter is dat er een onafhankelijke instantie is die de inspecties doet. Ze laat weten Kamervragen te zullen stellen aan minister Bruins van Volksgezondheid.

In een reactie zegt de Inspectie Leefomgeving en Transport dat zij op dit moment in gesprek is met de NVWA en het RIVM om te kijken of er nader onderzoek naar dit soort mistapparaten gedaan moet worden. De ILT heeft nog geen signalen ontvangen dat er een risico op legionella zou bestaan.

Reageren?

Dat kan onder dit artikel op de website van Radar of plaats een reactie op de Facebookpagina van Radar. Dit artikel en meer consumentennieuws in je mailbox? Meld je dan aan voor de gratis nieuwsbrief van Radar.