Studenten Archeologie vinden onderduikershol

Onderduikhol

Vanaf 1943 zat de toenmalige 5-jarige Jits van Straten ondergedoken met zijn vader. Voormalig student Daan Postma vertelt hoe hij Jits leerde kennen. "Jits kwam naar een leraar toe. Hij vroeg of er archeologische methoden bestonden die we konden gebruiken om deze plek terug te vinden. Daarna werd het doorgespeeld naar mij toe en ik dacht, dit is een supergaaf onderwerp en een leuk onderwerp om op af te studeren. Zo ben ik in contact gekomen met Jits en ben ik op zoek gegaan."

"Hoe ik er terecht ben gekomen weet ik niet, maar ik ben ondergedoken en met mijn vader in het hol terecht gekomen." Jits vertelt hoe hij als Joods kind in Amsterdam woonde en vluchtte naar het hol. "Ik heb alleen herinneringen aan dit hol. In mijn herinnering was het een soort kamer als ware. Er was licht, dat was er wel. Het was er niet donker. Dat klopt ook met wat er gevonden is want er is vensterglas gevonden." Waarom een hol en niet onderduiken bij andere mensen? "Ik heb ook bij mensen thuis gezeten, maar op een gegeven moment was er mogelijkheid van verraad. Toen ben ik naar mijn vader gebracht. En mijn moeder, ik weet alleen dat ze op een gegeven moment in een buurtschap zat in Epe. Er is een keer geschoten in het bos. Ik denk dat mijn vader toen gedacht heeft: dit wordt te link. Ik ben toen weggegaan, uit het hol, hoe weet ik niet. Ik ben toen terecht gekomen bij een dominees familie in Epe."

Zoektocht

Postma vertelt hoe het proces van het zoeken naar het hol ging. "Ik had een luchtfoto van de Veluwe van Jits gekregen met de context 'hier zou het ongeveer moeten zijn'. Eigenlijk begin je met zoeken of iemand er ooit over heeft geschreven. Uiteindelijk is er een verslag gevonden van een verzetsman die na de oorlog schreef dat hij onderduikersholen heeft gegraven. Eigenlijk aan de hand daarvan kon ik criteria opstellen zoals de grondwaterstand. Zo heb ik dat gebied kunnen verkleinen aan de hand van de foto die Jits stuurde. Toen heb ik een hoogte model van het gebied gehaald en ben ik alle kuilen onderzoeken tot er 3 overbleven."

Het gevonden hol kan er een van meerdere zijn volgens Postma. "Ik ben uiteindelijk op pad gegaan met een grondboor. We hebben houtskool gevonden en een vloertje. Het is mooi gelukt. Op nationaal gebied is er weinig bekend over dit soort onderduik holen, maar het kunnen er honderden zijn geweest in Nederland." Voor Jits was het fantastisch om het hol te vinden. Hij was er al jaren naar op zoek.