Optelsom van natuurschade kent geen wettelijke basis

Onlangs stond er een interessante reportage in de krant over het bezoek van vijftig wetenschappers en evenveel toeristen aan Spitsbergen. Mijmerend over de maatregelen om bescherming van de Arctische en Antarctische gebieden af te dwingen merkte een meegereisde jurist het volgende op (ik citeer): ‘Er zijn met name zorgen over de optelsom van effecten. Mensen nemen vreemde plantenzaden mee, er is druk op de biodiversiteit en de rust van de dieren, steeds meer ongerepte plaatsen worden bezocht. Die cumulatieve effecten zijn lastig met wetten op te lossen.’ Einde citaat. Wat is hier aan de hand? Het kernwoord in de ontboezeming van deze jurist is optelsom, of sjieker gezegd: cumulatie. Het is een verschijnsel dat je op veel gebieden tegenkomt en waarmee tot nu toe eigenlijk nooit rekening wordt gehouden.

Stadsgedruis

Een totaal ander voorbeeld doet zich voor in de stad waar ik woon. Er is een busbaan waar dagelijks 1350 bussen doorheen denderen. Daar zijn ook feestcafé’s met een vergunning en met veel nachtelijk rumoer en overlast. Er worden ook dikwijls festivals georganiseerd die gepaard gaan met drukte en harde muziek. Alleen een busbaan is geen drama. Alleen een paar café’s waar midden in de nacht dronken volk uit tevoorschijn tuimelt dat zich nog een tijdje misdraagt, zijn ook wel te overleven. Af en toe een festival met luidruchtig feestgedruis is leuk. Maar de optelsom van verkeersdrukte, dronken volk, takkeherrie en ordeloze bergen fietsen maakt zo’n woonwijk tot een kruising tussen Pinkpop, Zandvoort en een vuilnisbelt. De overheid heeft daar moeite mee, want voor elk van de activiteiten worden binnen de grenzen van de wet vergunningen verleend. De optelsom kent helaas geen wettelijke basis.

Pesticiden

Precies hetzelfde doet zich voor bij de vergunningsverlening voor bestrijdingsmiddelen, gewasbeschermingsmiddelen of hoe je de honderden gifstoffen die in het milieu worden losgelaten ook wilt noemen. Voor elke gifstof geldt een bepaalde maximum toegestane waarde, netjes wiskundig uitgedrukt in microgram per aardbei, liter per hectare of nanogram per dag. U kent allemaal dat soort cijfertjes wel. Waar de toelatingsregels niet op letten, is de optelsom. Onlangs onderzocht de actiegroep Pesticide Action Network het aantal gifstoffen op aardbeien en men vond maar liefst negentien verschillende middelen in vijftien bakjes met zomerkoninkjes. Het is vooral de optelsom van al die stoffen die de organisatie zorgen baart, zo viel te lezen.

Combinatie van

Daar was dat woord weer: optelsom. Per afzonderlijk bestrijdingsmiddel is ongetwijfeld geen enkele grenswaarde overschreden, maar, zo merkte een Nijmeegse hoogleraar hierover op: wat de combinatie van al die stoffen in een menselijk lichaam teweegbrengt is nooit goed vastgesteld.

Of het nu om effecten van de menselijke aanwezigheid in het Arctische of Antarctische ecosysteem gaat, of om het leefklimaat in een stadswijk, of om de risico’s van bestrijdingsmiddelen in ons eten, er is veel te weinig aandacht voor de optelsom van schadelijke invloeden, voor de gevolgen van cumulatie voor de gezondheid van mens en natuur.

Wel jammer dat aardbeien zo lekker zijn. Fijne zondag.