Armoede-expert Custers ziet armoede in Nederland: 'Kinderen zonder bed en mensen die maaltijden overslaan'

Als kind kwam Anna Custers voor het eerst in aanraking met armoede. "Mijn ouders namen mij op achtjarige leeftijd mee naar India. Daar gingen we naar een mausoleum in Delhi. We dronken thee met koekjes erbij, terwijl er mensen om ons heen zaten die veel meer behoefte hadden aan die thee." Dit besef drong pas op latere leeftijd door: "Als klein meisje heb het niet helemaal door, maar later in je leven denk je daar aan terug."

Armoede bestrijden Nederland

De armoede die ze in India zag ging ze op latere leeftijd bestrijden. Nu doet ze dat in Nederland, maar wanneer ben je arm in Nederland? "We hebben daar een bepaald bedrag aan opgehangen. Het verschilt van 1130 euro per maand netto voor een eenpersoonshuishouden tot 2170 euro netto per maand voor een gezin met twee kinderen. Dan kijk je wel echt naar een absoluut iets, terwijl armoede in realiteit een glijdende schaal is." De beleving van armoede is anders en heeft niet altijd met dat bedrag per maand te maken. "Armoede is relatief. Als je het ook vergelijkt met India. Met deze bedragen zou je daar een mooi leven hebben, maar je kan je niet zomaar verplaatsen. Dat is ook armoede. Je zit dus vast in je context en je moet rondkomen van het geld wat je hebt."

Lessen geleerd in India

Custers ziet door haar onderzoeken in Nederland de armoede van dichtbij: "Kinderen zonder bed, niet voldoende eten op tafel kunnen krijgen, maaltijden overslaan, afhankelijk zijn van de voedselbank, de verwarming niet aan kunnen zetten en schimmel in huis. Deze zaken horen bij de armoede in Nederland." Naast deze materiële schade, is er ook de immateriële schade. "Eenzaamheid, schaamte, stress en gezondheidsproblemen zie je allemaal terug." Maar helaas weten we niet goed hoe we dit op moeten lossen. "We weten niet welke interventies werken bij armoede. We hebben een best goed overzicht van hoe het staat met de armoede, maar er is weinig tijd besteed aan het meten van de effectiviteit van maatregelen tegen die armoede. In ontwikkelingslanden hebben ze dit wel goed voor ogen en die blik neem ik mee in de onderzoeken in Nederland."

Een eerste stap om minder armoede in Nederland te krijgen, is door het toeslagensysteem te vergemakkelijken. "Armoede levert al stress op, maar het aanvragen van toeslagen en regelingen zorgen voor nog meer stress. Je bent namelijk afhankelijk van de verzorgingsstaat. Er zijn negatieve beelden ontstaan door de toeslagenaffaire, waardoor het vertrouwen in de overheid is afgenomen. Die angst weerhoudt mensen ervan om die hulp te vragen."