Van chimpansees tot pissebedden: culturele verschillen komen voor bij allerlei groepen dieren

De ene chimpansee is de andere niet, zegt gedragswetenschapper Edwin van Leeuwen in Vroege Vogels. Zo zijn er chimpansees, die zich onderscheiden door tijdens het vlooien een high-five te geven. Of op een onbewaakt ogenblik een grasspriet in hun oor steken.

Mens

Cultuur is lang beschouwd als iets typisch menselijks. Maar het bewijs voor cultuurvorming bij dieren neemt al tientallen jaren toe. Van Leeuwen heeft onlangs een Europese beurs gekregen om onderzoek te doen aan 'de evolutionaire wortels van de menselijke cultuur'.

Zijn zoektocht start bij de mensapen, zoals chimpansees en bonobo's. Volgens Van Leeuwen kan je bij primaten nieuw gedrag, dat in een groep ontstaat, goed analyseren. En dit kan het begin zijn van een nieuwe traditie of cultuur.

Julie

Van Leeuwen heeft lang onderzoek gedaan bij een apenopvang in Zambia. Daar ontdekte hij dat in een van de vier groepen chimpansees een nieuwe traditie ontstond. Nadat chimpansee Julie een grassprietje in haar oor stak, kopieerden verschillende groepsgenoten dit gedrag. Een nieuwe traditie was geboren. Een ander interessant gedragsverandering bij de chimpansees in de opvang is te zien tijdens het vlooien. In sommige groepen geven de apen elkaar een soort high-five terwijl ze vlooien.

Zelfs pissebedden

Niet alleen bij apen kan je spreken over een cultuur. Volgens de Britse zoöloog Andrew Whiten van de St Andrews University is dit bij allerlei diergroepen terug te vinden. Van olifanten tot pissebedden. Dan gaat het dus om aangeleerd gedrag dat gedeeld wordt door een bepaalde subgroep.