'Iedereen kan tot een valse bekentenis worden verleid'

'Dit kan niet'

Ons brein kan ons soms in de maling nemen, vertelt Vredeveldt. Dit komt vooral voor bij bepaalde verhoortechnieken, die gelukkig niet meer toegestaan zijn. Zo werd bij de Warnsveldse pompmoord van 1985 bewijs aangevoerd dat er niet is en dat leidde dan ook tot valse bekentenissen. "Dat mag niet en kan niet", zegt rechercheur Ton. "Als je weet dat iets niet is gebeurd, kun je niet doen alsof het wel gebeurd is. Dan ben je heel verkeerd bezig."

Twee soorten valse bekentenissen

In zo’n geval van het aanvoeren van vals bewijs door de politie, kan een verdachte gaan denken: 'kennelijk weten ze al dat dit zo is'. Volgens Vredeveldt zijn er twee routes waarbij een verdachte dan tot een valse bekentenis kan komen.

Er is één bekentenis waarbij je zelf heel goed weet dat je het niet gedaan hebt, maar je toch gaat bekennen. "Want je wil meegaan in: ik kan hier niet meer onderuit en wil heel graag uit deze kamer weg", zegt Vredeveldt. De persoon denkt dan dat politie of justitie er uiteindelijk toch wel achter gaat komen dat de persoon het niet gedaan heeft. "Zij hebben het geloof in een rechtvaardige wereld en denken: 'het komt wel goed'.

De andere route is dat je zelf echt gaat twijfelen aan je geheugen. "Als er wordt gezegd: 'anderen hebben gezegd dat jij erbij was', kun je dat gaan geloven. Dan kun je denken: dat zullen ze toch niet zomaar zeggen? Is het dan misschien toch gebeurd?" Dat zie je ook gebeuren bij de verhoren van de Pompmoord. "Iemand denkt: als ik erbij was... Dan zal ik wel heel erg dronken zijn geweest." Dat iemand aan zichzelf gaat twijfelen en gelooft wat de agent zegt, heeft onder andere te maken met de autoriteit van de agent, vertelt Vredeveldt. "Mensen gaan sneller mee met iemand die in hun ogen een autoriteit is."