Is de herfst vroeg dit jaar?

De piek van de vallende eikels wordt dit jaar rond eind augustus, begin september verwacht. "Zo'n drie weken eerder dan 50 jaar geleden", vertelt Arnold van Vliet van de Natuurkalender. Of dat komt door de droogte? Nee, legt Van Vliet uit. Het zijn vooral de zeer hoge temperaturen in augustus die voor de vroege vruchtenrijping zorgen.

Daarnaast gaat de ontwikkeling van de vruchten vanaf het voorjaar ook sneller door de hogere temperaturen. De gemiddelde temperatuur van 1 januari tot en met 20 augustus staat op de derde plaats van warmste jaren sinds 1901. Alleen 2007 en 2014 staan er nog net boven.

Bladgroen trekt terug

Naast de vruchtenrijping valt het veel mensen op dat al veel blad van de bomen valt. De herfst lijkt daarmee zeer vroeg van start te gaan. Maar niets is minder waar.

De groene kleur van bladeren komt door de stof chlorofyl. Die groene kleur zorgt er weer voor dat fotosynthese kan plaatsvinden, het proces dat zonlicht koolstofdioxide omzet in onder andere koolhydraten; voedingsstoffen voor de boom.

In de herfst is er minder zonlicht beschikbaar voor de boom, wat betekent dat de aanmaak van chlorofyl afneemt. Ook de daling van de temperatuur in de herfst heeft invloed op dit proces. Oftewel, een paar keer nachtvorst kan de afname van het bladgroen versnellen. Voordat de bladeren afsterven en van de boom afvallen, wordt het restant chlorofyl uit het blad getrokken en slaat de boom het op in de takken. Zo bereidt de boom zich voor op de winter. De pigmentstoffen die nog aanwezig zijn in het blad zorgen vervolgens voor de bonte kleuren.

Afhankelijk van de pigmentstof die nog aanwezig is, kleuren de bladeren geel, oranje of rood. Daarnaast verschilt de kleur van de bladeren per boomsoort en hangt daarnaast af van de plek waar de boom staat, en ook nog eens van het weer.

Droogte en hitte

De huidige verkleuring van de al vallende bladeren, komt door de effecten van droogte en hitte op de bomen. Tot nu toe behoort 2020 nog steeds bij de 5% droogste jaren gemeten sinds 1906. De natuur heeft dus te maken met een aaneenschakeling van zeer droge perioden waarbij het ook nog zeer warm is. Bij te droge omstandigheden, zeker in combinatie met zeer hoge temperaturen verdampen bomen meer vocht dan ze op kunnen nemen. Om te voorkomen dat ze helemaal uitdrogen laten sommige bomen hun bladeren opkrullen of vallen. En dat is wat je nu ziet gebeuren.

Vroege Vogels: iedere zondagochtend van 07.00 tot 10.00 uur.

Vroege Vogels is hét programma over natuur en milieu. Op zondagochtend te beluisteren op NPO Radio 1 en vrijdagavond te zien op NPO 2. Like Vroege Vogels op Facebook of volg het programma op Twitter of Instagram.