Vast in een mijn: 'Ze dachten dat ze elkaar moesten opeten'

Hugo Verkley bezocht het gebied na de mijnramp en sprak daar met de betrokken mijnwerkers. Hij schreef er het boek Los 33 over. "De eerste 17 dagen was er geen contact met de buitenwereld. Ze leefden van een paar blikjes tonijn", vertelt Verkley. "Na die dagen kwam er een boor hun schuilplaats in, daar konden ze een briefje aan hangen."

Pas na 17 dagen kreeg de buitenwereld dus een teken van leven. De opluchting was groot. De reddingswerkers konden via de boor ook levensmiddelen naar beneden brengen. Na het maken van een groter gat werden alle mijnwerkers één voor één via een capsule naar boven gebracht.

Elkaar opeten

Hoe hou je jezelf psychisch gezond als je 69 dagen onder de grond zit? Vooral de eerste twee weken hadden de mannen het zwaar. Hun lot was onbekend. "Ze hadden een paar leiders en er was een pastoor. Ze begonnen elke dag met een dienst. Daarna gingen ze sporten of zoeken naar een gat. Ze hielden een ritme aan om zichzelf in leven te houden", aldus Verkley.

"De sterkste mannen hebben de anderen er doorheen gesleept. Veel waren bang om te sterven en dat ze zelfs elkaar moesten gaan opeten."

Hugo Verkley sprak veel mijnwerkers na de ramp. Vooral Jimmy bleef hem bij. "Jimmy was 19 toen de ramp plaatsvond. Hij is daarna veel gaan blowen en begon te stotteren. Zijn handen trilden als we met elkaar spraken." Er zijn ook mannen die bijna kunnen leven van de ramp. Zij geven lezingen en verdienen daar geld mee.

En gek genoeg is er ook een aantal dat gewoon weer die mijn in is gegaan: "Zij voelen zich echt mijnwerker, dus ze zijn weer naar beneden gegaan. Daarnaast kun je ook vrij weinig ander werk verrichten in die omgeving. Ze moeten geld verdienen om hun families te onderhouden."

Regels aangescherpt

Of de regels rondom mijnbouw zijn aangescherpt in Chili is zeer de vraag. Volgens de overheid is dat wel het geval. Maar Verkley heeft andere geluiden gehoord: "Als er controle komt, wordt dat aangekondigd. Er wordt dan snel wat weggemoffeld en de controleurs krijgen geld. Dan is alles oké." Echt veilig is het dus nog steeds niet. Maar veel keuze hebben de mijnwerkers niet: "Als ze protesteren worden ze ontslagen."

De helden van 2010 moeten dus nog steeds hard werken om zichzelf in leven te houden. Overigens vinden ze zichzelf absoluut geen helden, zegt Hugo Verkley: "Die term hebben ze nooit gesnapt. De echte helden zijn de mensen die hen bevrijd hebben, vinden ze."

Dit artikel is een bijdrage van Radio EenVandaag. Meer over de uitzending is te vinden op EenVandaag.nl, Facebook of op Twitter.