Hoe goed gaat het met de das in Nederland?

“Ze kunnen ook eens nieuwe burchten gaan ontwerpen. Als ze daar eenmaal de smaak van te pakken hebben gekregen, en dat kan in dijken, spoorbanen, viaducten zijn. Dan wordt het een probleem”, vertelt Jaap Dirkmaat, oprichter en voorzitter van de stichting Das en Boom, in NOS Met het Oog op Morgen.

Beschermd

In 1981, 40 jaar geleden, richtte Dirkmaat de vereniging Das en Boom op. “Toen was de das een bedreigde diersoort. Het ging echt bergafwaarts. Hij was al sinds 1954 beschermd, maar dat gold alleen voor het dier zelf. Niet voor zijn burcht waar hij al eeuwenlang van generatie op generatie woont. Laat staan zijn voedselgebieden. Dat veranderde in 1981, toen het Verdrag van Bern werd ondertekend en geratificeerd. Vanaf dat moment waren de gebieden waar het dier in leeft, beschermd.”

“Dat heeft het kentering ingeluid. Het aantal dassen is langzaam gestegen. We zitten nu rond de 8000, maar we komen van 1200.”

Das

“Ze hebben een kop als een logo. Ze lijken eigenlijk op een pandabeer. Ze leven sociaal, net als wij, en ze hebben een enorm traditionele levenswijze ten aanzichten van hun burchten. De oudste bouwsels op aarde zijn niet van mensen, niet van termieten, maar van dassen. De oudste is getaxeerd op 100.000 jaar onafgebroken bewoning. Dat is nogal wat. Dus het gaat om respect.”

Overlast

“Maar ze kunnen ook eens nieuwe burchten gaan ontwerpen. Als ze daar eenmaal de smaak van te pakken hebben gekregen, en dat kan in dijken, spoorbanen, viaducten zijn. Dan wordt het een probleem. Dus wij hebben tegen de weg-, dijk-, en spoorbaanbeheerders gezegd: wees er alert op en haal ze er op tijd weer uit, voordat ze ook daar een traditionele burcht van maken. Want dan krijg je ze niet meer weg. Daar is nu eindelijk actie op ondernomen. Daar ben ik wel blij om, dat is allemaal slechte publiciteit als die beesten tot een verzakking ergens leiden of een ongeval.”

Burcht

“De bescherming van de dieren reikt tot het niveau waarop mensen in hun voortbestaan bedreigd worden. Zou een condor in een vliegtuig vliegen, mag je hem op tijd afschieten. Zou een wolf een kind proberen te eten, mag je hem schieten. Zodra een mens zelf in gevaar komt, aantoonbaar, zijn er grote gevaren in de toekomst en dat wil je niet hebben. Op dat moment moet je die die dieren een andere burcht aanbieden. Die wordt gebouwd door ProRail. Ze worden met zachte hand op de gedachte gebracht dat ze beter daar kunnen gaan wonen.”

Wegkrijgen

“Er zijn een heleboel methodes om ze weg te krijgen, maar dat ga ik niet allemaal zeggen, voordat mensen ze gaan gebruiken om ze elders weg te halen. Maar ze hebben een hekel aan honden en mensen. De geur en daarvan. Dus dat blaffen en de menselijke stem. Ook aan de urinegeur die honden achter laten. Vijand nummer één is de mens, maar nummer twee is de hond. Dat is een methode om in te zetten. Het belangrijke is dat je een goede burcht bouwt, waar je ze op spelende wijs naartoe ziet te krijgen. Het kan ook heel dwingen. Je vangt ze, brengt ze naar de burcht en zet ze daar met een raster 3 maanden vast totdat ze de burcht gewend zijn. Dan laat je ze langzaam de omgeving verkennen.”

Ontwerp

Hoe moet een nieuwe burcht er dan uitzien? “Het belangrijke is de ventilatie. Ze willen genoeg verse lucht hebben, want ze krijgen co2-ophoping in zo’n burcht. Dus ventilatieschachten, maar ook genoeg ingangen die in verschillende windrichtingen staan. Ze willen droog zitten. Ze willen geen smerige grond in de buurt zitten, dus geen mest of stront. Ze houden niet van luchtjes.”

“Ze willen vooral mooie kamers, het liefst waar ze met z’n allen in kunnen slapen. Ze slapen het liefst met z’n allen in één kamer.”

Graven

Ook al hebben ze dan één mooie kamer, de dassen blijven toch graven. “Ik snap niet waar het voor nodig is, maar alle dassengeneraties willen iets toevoegen aan die burcht. Op een gegeven moment kunnen die burchten zo’n 2 à drie voetbalvelden gaan beslaan. Als je het maar lang genoeg door laat gaan, gebeurt dat.”