Hoe is het om op latere leeftijd een nieuwe taal te moeten leren?

Taalidentiteit

De meeste mensen die asiel aanvragen in ons land zullen zich moeten aanpassen aan een nieuwe samenleving en een nieuwe taal eigen moeten maken. Om mee te kunnen draaien in onze maatschappij, hebben ze het Nederlands nodig. Maar taal is niet alleen een communicatiemiddel, het is ook een onderdeel van je identiteit. In de Taalwetenschap wordt er zelfs gesproken van het begrip linguistic identity, taalidentiteit. De taal die je spreekt maakt je lid van een taalgemeenschap.

Juri (Oekraïens) was begin twintig toen hij naar Nederland kwam. Inmiddels voelt hij zich helemaal thuis in het Nederlands: "Bij Nederlands hoort bij mij definitief een bepaalde sfeer. Iets stoers, iets opens, iets heel energieks. Ik denk dat daar heel veel energie achter zit. En dat is misschien iets waar ik op zoek naar ben. En daarom past dat zo goed bij mij.”

Verhouding tussen taal en persoonlijkheid

Zoveel talen als je spreekt, zo vaak ben je mens, luidt een Tsjechisch gezegde. Taal is moeilijk los te zien van de cultuur van het land waarin hij gesproken wordt. Toch blijkt uit verschillende onderzoeken dat mensen die meerdere talen spreken, zich in iedere taal anders voelen, sommigen geven zelfs aan dat ze een andere persoon zijn.

In de DOCS documentaire Mijn Nederlandse Ik onderzoeken makers Sanne Aletta van Otten en Karen Viaene samen met drie mensen die Nederlands als tweede taal hebben moeten leren, hoe taal en persoonlijkheid zich tot elkaar verhouden. Zij vragen ze terug te blikken op hun eerste ontmoeting met de taal en het leerproces dat ze sindsdien doormaken.

'Het is gewoon heel veel studeren'

Farnoosh Khodadadeh (42) is verpleegkundige en muzikante. Ze werd geboren in Iran en verhuisde op haar vierentwintigste voor de liefde naar België, waar ze meteen Nederlands begon te leren. "Nog voor ik aankwam in België was ik al ingeschreven in de taalcursus." Ze volgde iedere ochtend van negen tot twaalf les en zat daarna tot ’s avonds laat in de bibliotheek te studeren.

Na vier maanden kon ze in het Nederlands communiceren met haar man. Niet veel later begon ze een Nederlandstalige opleiding tot verpleegkundige. Nederlands leren ging haar gemakkelijk af. "Het is gewoon heel veel studeren."

Over de vraag of de Nederlandse taal haar heeft veranderd, is ze heel stellig. "Ik ben ervan overtuigd van niet." Ze ziet het Nederlands meer als iets praktisch. "Je leert gewoon dat als ze willen zeggen, 'jij zijt zot', dan doen ze met de wijsvinger op de kop. Dat doen we niet in Iran hè."

'Ik kan mij in Nederland meer openen dan in Rusland of Oekraïne'

Juri Krivzov (34) werd geboren in Oekraïne en emigreerde om economische redenen op zijn zeventiende naar Duitsland. Later kwam hij voor een master psychologie naar Nederland. Anders dan Farnoosh voelde hij zich wel aangetrokken tot het Nederlands. "De klanken was het eerste wat mij opviel in het Nederlands. Muzikaal mooi. Raar genoeg vond ik ook 'sch' mooi, die onmogelijke combinatie. 'Geschiedenis' en 'Scheveningen'. Ik vond het ook aantrekkelijk op de een of andere manier."

En die aantrekkingskracht uit zich ook op een andere manier. "Ik kan mij in Nederland denk ik zelfs meer openen dan in Rusland of Oekraïne, en misschien zien ze nog een echter deel van mijn persoonlijkheid, die anderen niet zien. Ik denk dat ik grote delen van mezelf juist kan presenteren in Nederland en dat wij bij elkaar passen. Dat geloof ik.’"