Theaterspektakel toont mensen de grootste bankroof aller tijden

De avond valt op woensdag 15 november 1944. Twaalf jonge mannen fietsen stilletjes door de polder en zijn bewapend. Op bevel van de regering zullen zij De Nederlandsche Bank overvallen in Almelo. Een echte verzetsdaad met een buit van 46,1 miljoen gulden, wat nu omgerekend 300 miljoen euro waard zou zijn. Tot op de dag van vandaag is dit een recordbedrag voor een fysieke bankroof. Het geld was bedoeld voor stakende medewerkers van de NS en hun gezinnen, zodat de voor de Duitsers zeer hinderlijke spoorwegstaking kon blijven voortduren.

De bankoverval leek een groot succes, maar de verzetsdaad eindigt in een tragedie. Nog voor het eind van het jaar is het geld terug in Duitse handen en worden zeven verzetsstrijders opgepakt. Zes van de zeven moeten het met de dood bekopen. Eén van hen is verzetsleider Derk Smoes, de vader van Nico van Esmond.

Volle overtuiging

Nico van Esmond werd in 1940 geboren en kreeg op vijfjarige leeftijd te horen dat zijn vader was overleden in werkkamp Neuengamme. Doordat hij weinig herinneringen heeft aan zijn vader, leerde hij hem voornamelijk kennen door de verhalen die werden verteld. Op een gegeven moment besloot Nico zijn achternaam te veranderen. "In Twente is alles streekgebonden, ons kent ons. Mensen hebben hun oordeel meteen klaar daardoor. Ik wilde niet altijd maar gelinkt worden aan mijn vader en besloot mijn achternaam Smoes te veranderen naar Van Esmond."

Nico is wel trots op het feit dat er aandacht wordt besteed aan dit verhaal waar zijn vader een grote rol in speelt. "Vanaf het begin van de oorlog had hij nadrukkelijke opvattingen over wat wel en niet kon. Daarom sloot hij zich aan bij het verzet." Hij hoopt dan ook dat het verhaal van zijn vader mensen inspireert. "Ik zou het ook geweldig vinden als deze voorstelling mensen motiveert om in volle overtuiging te kunnen zeggen: tot hier en niet verder. Mijn vader streed voor zijn idealen en ik hoop dat dat overkomt."

Verzwegen verhalen

De uitvoering van 'Het Verzet Kraakt' vindt plaats op het historische Indiëterrein in Almelo. Bezoekers gaan niet alleen naar de theatervoorstelling, maar genieten vooraf ook nog van een diner. "Mensen die elkaar niet kennen, komen bij elkaar aan tafel te zitten. Het eten dat wordt voorgeschoteld, had zo op tafel kunnen staan bij een gezin uit de jaren ‘40", vertelt tekstschrijver Laurens ten Den. "Dan merk je dat men in gesprek raakt over de oorlog en dat de verhalen uit die tijd boven komen."

Ellen Kremers speelt in de voorstelling Christine Smoes, de moeder van Nico. Ze is vereerd dat ze deze rol mag spelen en heeft in de voorbereiding gesproken met haar oudtante. In de oorlog hielp haar gezin mensen onderduiken. "Zo hebben zij twee Joodse mannen kunnen helpen door hen te waarschuwen toen de Duitsers kwamen", vertelt Ellen. "Het is erg bijzonder dat te horen, want deze verhalen had ik nog nooit eerder met haar besproken."

Laurens merkte ook tijdens zijn onderzoeksfase dat de werkelijke oorlogs- en verzetsverhalen er wel waren, maar dat je ze niet hoorde. Ze waren echter wel te voelen. "Dit grote, en vaak verzwegen verhaal staat symbool voor veel verzetsdaden in Twente en moest daarom op een grootse manier verteld worden".

Naar de voorstelling?

Tot en met 23 september staat het theaterspektakel 'Het Verzet Kraakt' in Almelo. Via de site www.hetverzetkraakt.nl zijn de kaarten te koop.