Geluidsoverlast; wat doet het met je lichaam, geest en gedrag?

Toenemend lawaai in de stad

Stef Visjager is geboren Amsterdammer, en het grootste deel van haar leven woont ze ook in de hoofdstad. Maar het toenemende lawaai van verkeer, toeristen, boomboxen en scooter-alarmen vallen haar zwaar. Regelmatig doolt ze 's nachts in pyjama door de buurt op zoek naar de bron van de overlast. Hoe om te gaan met dit steeds luidere leven?

Het Europees Milieu Agentschap (EEA) constateert dat 113 miljoen Europeanen, vooral in stedelijke gebieden, worden blootgesteld aan geluidsniveaus die schadelijk zijn voor de gezondheid. 22 miljoen van deze Europeanen ondervinden 'chronisch grote overlast'. Toch lijkt de ernst van het probleem nog niet overal door te dringen. In Nederland ligt het toegestane geluidsniveau ver boven de adviesnorm van de EEA en de Wereldgezondheidsorganisatie. Vanaf volgend jaar worden deze normen zelfs zo aangepast dat nog luider bouw- en verkeerslawaai zal zijn toegestaan.

Wat is het effect van al die decibellen?

Maar wat is eigenlijk het effect van al die decibellen? Hans Slabbekoorn, hoogleraar in Akoestische Ecologie en Gedrag, stelde vast dat vogels in de omgeving van Schiphol een toontje lager zingen dan soortgenoten die in stillere omstandigheden leven. Waarschijnlijk komt dat doordat ze doof zijn geworden voor hoge noten. Maar opmerkelijk is ook hoe het gedrag van de dieren verandert onder invloed van lawaai. Slabbekoorn: "Wij vinden dat in het algemeen stedelijke vogels eigenlijk agressiever zijn dan niet-stedelijke vogels."

Verhoogde agressie

Die verhoogde agressie is iets wat Stef Visjager goed herkent, want de tijden zijn voorbij dat ze geluidsoverlast gewoon liet gaan. Tegenwoordig gaat ze de confrontatie aan met iedereen die te veel lawaai produceert. Tegelijkertijd vraagt ze zich af wat het over haar zegt, deze overgevoeligheid. Wil zij misschien haar witte, rijke sonic aesthetic opleggen aan anderen? Kun je door zoveel last te hebben van anderen, ook zelf overlast veroorzaken? En aan wie is het eigenlijk om iets te doen aan dit probleem? Moeten mensen zoals zij leren leven met lawaai of zou er zoiets moeten zijn als een recht op stilte?

Duidelijk is dat niet iedereen evenveel last ervaart van de geluiden in de stad. Want ondanks het teveel aan decibellen, zijn er ook mensen die echt kunnen genieten van het geluid van een heipaal, zoals hoogleraar Auditieve Cultuur Marcel Cobussen. Hij onderzoekt hoe we de openbare ruimte prettiger kunnen inrichten, niet voor het oog, maar voor het oor. Maar wat prettig is, blijkt zeer persoonlijk te zijn. Bouwgeluid vindt Cobussen zelf ook best mooi klinken. En stilte, zegt hij, moeten we vooral niet romantiseren.