Hulpverleners moeten beter gescreend worden: ‘Je wordt geacht om zonder emoties je werk te doen’

Maaike van Min werkte jarenlang in Afrika voor hulporganisaties als Oxfam en Artsen Zonder Grenzen. “Het is heel zwaar wat je ziet”, vertelt ze. “Je ziet lijden dat je nooit voor mogelijk achtte.”

Hoe zwaar het ook is, de cultuur onder hulpverleners is dat je dat niet echt laat merken. “Toen ik voor het eerst een vluchtelingenkamp in reed in Tsjaad. Ik zag al die vrouwen en kinderen. Ik moest heel hard huilen. Maar wat ik deed was m’n zonnebril opzetten en niet doen alsof ‘t me allemaal niks deed. Dat was de manier waarop ermee omgegaan werd.”

Veel drank en seks

Iedereen verwerkt de heftige ervaringen in zo’n omstandigheden op z’n eigen manier. Hulpverleners trekken naar elkaar toe en grijpen naar de fles. “Er zijn veel feestjes”, zegt Van Min. “Je gooit mensen in een intense situatie dicht bij elkaar. Dan is menselijk gedrag zo dat je drinkt en seks hebt met elkaar. Maar niet op de manier zoals nu in Haïti naar voren is gekomen. “Seks met lokale mensen, daarvan wordt gezegd dat dat niet mag. Maar als hulpverleners onderling, als iedereen daarmee eens is, waarom niet?”

Seksfeesten, waarover nu zoveel te doen is, heeft Van Min nooit meegemaakt. “Wat nu naar voren komt zijn de uitzonderingen. Maar de grond is er wel voor excessen. Daar moet aandacht aan besteed worden. Het is ook schandalig dat Oxfam dit niet goed naar buiten heeft gebracht. Zoiets moet openlijk aan de kaak gesteld worden.”

Hulpverlener als magneet

Behalve de heftige situaties speelt er nog iets. Als hulpverlener in een crisisgebied heb je een machtspositie. “Een hulpverlener werkt als magneet. Je moet mensen selecteren die dat aankunnen. In Congo stonden er letterlijk iedere dag mensen voor onze poort, die wilden voor ons werken. Daar moet je op een eerlijke manier mee omgaan.”

Als het aan Van Min ligt, moeten hulporganisaties hun medewerkers vooraf veel beter screenen en testen. “Over hoe ga je met macht om, hoe ga je met machtsverschillen om, wat is mijn stressreactie.”

Hulporganisaties doen al van alles. Er zijn protocollen en meldpunten. “Dat is een deel van de oplossing”, zegt Van Min. “Ik heb ooit wel een code of conduct ondertekend, maar dat was een formaliteit. Zolang organisaties dit soort zaken niet erkennen, kun je het ook niet oplossen.”