Dit kan Amerika wél doen tegen massaschutters

Wetenschappers zijn het er roerend over eens dat de daders van een massaschietpartij vaak ernstige psychische problemen hebben. Forensisch psychiater Robbert-Jan Verkes zegt dat de oorzaak voor een gewelddadig delict in iedere situatie weer anders is. Wel ziet hij dat wanneer een schutter alleen handelt, er vaak geestelijk iets mis is.

Rode draad

Hoewel de motieven en profielen van de schutters verschillen, is de rode draad bij deze daders dat ze vol frustratie en diepe ontgoocheling zitten over hoe hun leven is gelopen. "Ze zitten vol woede en wrok en weten geen raad met deze kwaadheid," aldus Verkes. "Vaak geven ze anderen de schuld van hun problemen en denken dat agressie gerechtvaardigd is."

Een andere gemeenschappelijke deler is dat veel van hen een slechte jeugd achter de rug hebben. "Ze groeien op in een omgeving met weinig empathie, door ouders die ook al kenmerken van een psychische stoornis met zich meezeulen."

Gelegenheidsstructuur

Daarnaast is de wapenwetgeving, of het ontbreken daarvan, één van de grootste criminogene factoren voor vuurwapengeweld. "In de VS zijn er 300 miljoen wapens. Dat wil zeggen dat er in Amerika in bijna ieder huishouden een wapen aanwezig is", zegt criminoloog Jan van Dijk.

Volgens Van Dijk kijken criminologen niet zozeer meer naar de persoonlijkheid van een dader, maar de gelegenheidsstructuren. "Als je in Amerika - om wat voor reden dan ook - het idee hebt dat je iemand moet verwonden, dan is dat heel gemakkelijk."

Verband

Volgens Van Dijk bestaat er een duidelijk verband tussen wapenbezit en moord. "In Amerika komen nog steeds zeven keer meer moorden voor op 100 duizend inwoners, dan in Canada of Europa." Daarnaast zegt de criminoloog dat de meeste moorden gepleegd worden in de staten waar de vuurwapenwetgeving het soepelst is.

Nog duidelijker bewijs is volgens Van Dijk het feit dat Australië twintig jaar geleden de wapenwet strenger heeft gemaakt en dat er sindsdien geen aanslagen van massaschutters meer hebben plaatsgevonden.

Wapenindustrie voor de rechter

De oplossing om het aantal mass shootings naar beneden te krijgen, laat zich dan ook raden. Van Dijk: "Er zijn gewoon veel te veel vuurwapens in die gezinnen. De vader kan misschien omgaan met een vuurwapen, maar de zoon misschien niet."

Maar 300 miljoen wapens krijg je niet zomaar het land uit. Volgens Van Dijk moet de wapenindustrie - net als de tabaksindustrie - worden aangeklaagd. "De National Rifle Association (NRA) moet voor de rechter worden gesleept. Dat is de enige oplossing."

Sociale controle

Naast het uitbannen van wapens, moet men daar alerter worden op de waarschuwingssignalen die de schutter in spe afgeeft, denkt Verkes. "Je kan onderwijzers, opvoeders en ordehandhavers handvatten geven hoe ze signalen van toekomstige daders kunnen herkennen. Door meer sociale steun en sociale controle kun je dit soort delicten voorkomen."