Tien jaar na Occupy: wat heeft het gebracht?

Dat protest, waarbij demonstraten met tentjes voor het beursgebouw op Wall Street neerstreken, begon in september maar kreeg wereldwijd vervolg. En daarna zouden op nog veel meer plekken ter wereld protesten oplaaien, in de grote steden, maar ook in bijvoorbeeld Leeuwarden, Emmen en Hendrik-Ido-Ambacht.

Geen organisatie

Jacqueline van Stekelenburg is hoogleraar sociale verandering en conflict. "Het bijzondere aan Occupy was dat het geen centrale organisatie had." Occupy is volgens de hoogleraar van de VU Amsterdam daarmee een keerpunt geweest op manier waarop globale demonstraties en bewegingen werden georganiseerd, zoals ook de latere #metoo- en Black Lives Matter-beweging.

"Occupy was de eerste die goed gebruik maakte van sociale media. De zogenaamde "connective action", aldus Van Stekelenburg. Het protest kwam volgens haar van onderuit en werd gevoed door mensen met allemaal verschillende boosheden. "De slogan 'wij zijn de 99'’ betekende voor iedereen iets anders", zegt Van Stekelenburg. "Dat zag je ook bij de protesten van de gele hesjes en de klimaatspijbelaars: allemaal eigen claims."

Het grote nadeel van deze "kakofonie aan stemmen" met allemaal verschillende claims, is volgens de hoogleraar, dat het voor politici relatief gemakkelijk is om die te negeren.

Ongelijkheid op de kaart gezet

Toch heeft Occupy wel iets teweeggebracht, denkt Van Stekelenburg. "Occupy was heel belangrijk om ongelijkheid op de agenda te zetten. In onderzoek werd het gebruik van het woord 'ongelijkheid' geteld vóór en na protesten. Na de Occupy zie je een explosie van gebruik van dat woord. Dus er werd echt meer over gesproken."

Volgens hoogleraar Arnoud Boot heeft de beweging er mede voor gezorgd dat de dominantie van banken is afgenomen. Daarbij erkent hij dat er tegenwoordig veel meer over ongelijkheid wordt gesproken, maar dat wil volgens hem niet zeggen dat de ongelijke kansen zijn afgenomen.

'Het gaat niet om financieel compenseren, het gaat om kansen'

"Je kunt mensen die het financieel minder hebben compenseren", zegt de hoogleraar Ondernemersfinanciering en Financiële Markten. "Dat doen we in Nederland ook. Maar de kansenongelijkheid – dat gaat over sociale mobiliteit – blijft." Volgens hem is het in Amerika, maar ook in Europa en Nederland steeds moeilijker om - als je geboren wordt voor een dubbeltje - een kwartje te worden.

Volgens Boot zou het veel meer over deze kansenongelijkheid moeten gaan. "Kansenongelijkheid is in feite in strijd met de grondwet en gaat in tegen mensenrechten. Het gaat niet over het gelijkstrijken van geld. Het gaat om kansen."