'Benedictus XVI was als paus helemaal niet zo teleurstellend'

Benedictus, geboren als Joseph Aloisius Ratzinger, was in 2013 de eerste paus in zeshonderd jaar die zelf aftrad. "Ik werd op dat moment gebeld door de NOS en dacht: ik word in het ootje genomen, dit kan niet waar zijn", vertelt Van Geest. Volgens de hoogleraar was dit aftreden dan ook een historisch moment: "Dat was het ondenkbare. Een aantal kardinalen hebben het Benedictus ook wel kwalijk genomen. Zij zeiden: 'Jezus kwam ook niet van het kruis'."

Toon gezet

Toch stelt Van Geest dat het Benedictus juist siert dat hij als paus inzag dat hij niet meer bekwaam was om de misbruikschandalen in de Katholieke Kerk op te lossen: "Hij heeft onderkend dat hij niet de geschikte persoon was om dat voortvarend aan te pakken. Dat maakt hem niet tot een teleurstellende paus, maar tot een man met goed zelfinzicht."

Bovendien was de overleden emeritus paus de eerste die de ernst van de misbruikschandalen onder ogen zag. "Zijn pausschap heeft tragische kanten gekend, maar hij heeft als paus het straffen van misbruikplegers direct als speerpunt van zijn beleid gemaakt. Hij heeft daar wel een definitieve toon gezet", aldus de kerkhistoricus.

Ontmythologisering

Volgens Van Geest zal Benedictus echter voornamelijk vanwege zijn aftreden worden herinnerd: "Met zijn aftreden bracht hij het pausschap in een klap bij de tijd, hij ontmythologiseerde het. Ook pauzen zijn sterfelijk, ze zijn mensen en kunnen niet alles. Daarom zal hij herinnerd worden als iemand die groot was in het zetten van zo’n stap, want het is meer dan een symbolische stap."

Anti-Elon Musk

Vaste gast en theoloog Stefan Paas ziet dat we tegenwoordig veel van dergelijk leiderschap kunnen leren: "Je kunt Benedictus de anti-Elon Musk noemen. Een man die geen enkele behoefte had om zich groter te maken dan hij is en zich ook niet overal mee wilde bemoeien."

Volgens Paas heeft Benedictus zich moedig getoond: "De man had duidelijk niet ongelooflijk grote talenten, maar juist zijn aftreden en vermogen om niet over zijn graf heen te willen regeren, maakt hem een voorbeeld van een leidersfiguur." "Ik ben het hier van harte mee eens", reageert Van Geest. "Hoe groter je macht, hoe groter ook je reflexieve ruimte moet zijn. In dat opzicht is Benedictus een groot leider."