Het jaar van rechtbankverslaggever Saskia Belleman: 'Sommige zaken blijven door m'n hoofd spoken'

Spreekrecht van slachtoffers en nabestaanden

De rol van slachtoffers en nabestaanden in de rechtbank is in de loop der jaren groter geworden: ze kunnen tijdens de zitting gebruikmaken van hun spreekrecht. En dat levert hartverscheurende taferelen op. "Het is zo intens om naar te luisteren", zegt Belleman. "Al dat verdriet en die woede, dat hakt erin, ook bij mij."

"Ik vind niet dat de slachtofferrechten moeten worden ingeperkt", zegt Belleman over dit spreekrecht. "Maar misschien is het verstandiger om eerst tot een oordeel over de schuld van de verdachte te komen en dat daarna de nabestaanden aan het woord komen." De rechtbankverslaggever begint dus te kantelen in haar opvattingen over het spreekrecht. "Ik zie dat het vaak uit de hand gaat lopen. Dat verdachten, die formeel nog onschuldig zijn, worden uitgemaakt voor moordmachine en duivel."

"Er worden steeds vaker foto's van slachtoffers met brandende kaarsjes in de rechtbank neergezet", gaat Belleman verder. "Bij de klaphamerzaak in Almelo kwam de vader van het slachtoffer met de urn met de as van zijn zoontje binnen. Dat is heel confronterend, je kunt je afvragen of dat de kant is die we op moeten willen."

Schild tegen gruwelijkheden

Luisteraar Jos van Eijndhoven vraagt zich af: "Heb je een speciaal schild om te voorkomen dat alle gruwelijkheden die je met grote regelmaat aanhoort, meegaan naar huis?" Belleman vertelt dat het feit dat ze in de rechtbank aan het werk is een deel van haar 'schild' vormt. "Op het moment dat ik zit te twitteren concentreer ik me op wat ik moet opschrijven. Ook als nabestaanden aan het woord zijn wil ik wat zij zeggen zo goed mogelijk weergeven. Maar het komt wel aan natuurlijk", geeft ze toe.

Wat ook helpt is dat ze vaak samen met collega en vriendin, de rechtbanktekenaar Petra Urban, naar huis rijdt. "Het is heel fijn om er op de terugweg samen over te praten. Met iemand die precies hetzelfde heeft meegemaakt, die ook in de zaal heeft gezeten en het allemaal heeft gehoord." De rechtbankverslaggever vertelt dat ze zaken redelijk goed achter zich kan laten wanneer ze er over heeft geschreven en het met Petra heeft besproken. "Maar sommige dingen blijven wat meer door je hoofd spoken. Zoals zaken waar kinderen slachtoffer zijn geworden. Dat verdriet van die ouders, dat hakt er zo verschrikkelijk in."

Waar ligt mijn grens?

Belleman leerde bij haar eerste rechtszaken al dat een verhaal nooit zwart-wit is en dat je moet oppassen met een snel oordeel. "Het kan je gebeuren, dat je in een verdachtenbank terechtkomt terwijl je dat nooit hebt gewild", zegt Belleman. "Iedereen heeft een grens, je weet niet wat je doet als je die grens bereikt." Ze noemt als voorbeeld de beelden die werden getoond in de zaak rond de moord op de 14-jarige Esmee door haar turnleraar. In de beelden was te zien hoe de turnleraar het lichaam van Esmee probeerde te doen verdwijnen. "Dan zie je hem fietsen met haar achterop, en je weet dat ze dood is. Daar zitten die ouders in de zaal dan naar te kijken. Dat is hun dochter. Ik kan me zo goed voorstellen dat je als nabestaande denkt 'als ik die voor mijn wielen krijg, dan geef ik gas.' Dat is denk ik een hele normale emotie. Of je het ook doet is een tweede."