D66 en SP: onafhankelijk onderzoek naar rol Koningshuis in zaak Poch

In februari van dit jaar concludeerde de zogenaamde commissie-Machielse dat het Koninklijk Huis mogelijk geprobeerd had het onderzoek naar de Julio Poch te beïnvloeden. Maar de Rijksrecherche vond het niet nodig om dit verder uit te zoeken. Bovendien: als er al sprake zou zijn van een strafbaar feit rondom de toenmalige Transavia-piloot Poch, dan zou dat zijn verjaard, zo redeneerde het Openbaar Ministerie in maart.

Poch werd in 2009 op de laatste vlucht voor zijn pensioen gearresteerd op het vliegveld van Valencia. Spanje leverde Poch vervolgens uit in Argentinië, waar hij acht jaar in voorarrest zat op verdenking van betrokkenheid bij de ‘dodenvluchten’ tijdens het regime van de militaire junta (1976-1983). Bij deze vluchten werden politieke gevangenen boven zee uit vliegtuigen geworpen.

Hamvraag

Inmiddels heeft Nederland het Nederlandse strafrechtelijk onderzoek dat al ruim tien jaar liep geseponeerd in de zaak Poch. Maar nog altijd draait het om deze hamvraag: is Nederland verantwoordelijk voor het leed dat Poch is aangedaan?

Nederland verstrekte per slot van rekening destijds de vluchtgegevens van Poch, waarna hij werd uitgeleverd na zijn laatste vlucht voor Transavia via Spanje aan de Argentijnen en daar dus acht jaar kwam vast te zitten. Volkomen onterecht, zo bleek in 2017 toen Poch werd vrijgesproken. Om vervolgens naar ons land terug te keren en samen met zijn advocaat Geert-Jan Knoops opheldering en genoegdoening te eisen van de Nederlandse staat.

‘Zo pijnlijk voor Máxima’

Vier jaar verder blijkt de vermeende bemoeienis van het Koningshuis met de zaak Poch onopgehelderd. In het rapport-Machielse staat vermeld dat een Nederlandse vertegenwoordiger in 2007 een telefoontje had gekregen van iemand die beweerde uit de kringen rond het Koninklijk Huis te komen. De zaak was ‘zo pijnlijk voor Máxima’, meldde de anonieme beller.

'Naadje van de kous'

Volgens Van Nispen hebben de opstellers van het rapport hierover verzuimd door te vragen. "Ze hadden naar het naadje van de kous moeten vragen, maar dat is dus niet gebeurd", vertelt de SP-parlementariër. "Samen met mijn D66-collega Sjoerd Sjoerdsma zal ik om opnieuw onderzoek vragen naar de rol van het Koningshuis."

Mocht Sjoerdsma deze eis verpakken in een motie richting minister van Justitie en Veiligheid Grapperhaus, dan zal Van Nispen deze motie van harte ondersteunen, zo laat hij desgevraagd aan Sven Kockelmann weten. "Het gaat in het debat vanavond om twee dingen: waarheidsvinding en dat er eindelijk recht gedaan aan de heer Poch. We vragen keer op keer om stukken in deze zaak, maar we krijgen die maar niet van de minister."

De zaak Poch bestrijkt maar liefst meer dan zeventienduizend pagina's, maar slechts een fractie hiervan hebben Van Nispen en zijn mede-Kamerleden mogen inkijken. "Van die nieuwe bestuurscultuur merken we dus nog niet veel."

Genoegdoening

Geert Jan Knoops, raadsman van Julio Poch, voelt zich gesterkt door de steun van het leeuwendeel van de Kamer en in het bijzonder van Van Nispen en Sjoerdsma. Maar eerst moet de juridische weg naar schadevergoeding vrij worden gemaakt, vertelt de internationaal strafrechtadvocaat. "Voor Poch en zijn familie gaat het nu om één ding: dat er een genoegdoening komt om hem uit de schulden te krijgen."

Volgens Knoops moet je dan al gauw denken van een schadevergoeding rond de vijf miljoen euro, ook al staat dit bedrag niet in beton gegoten voor Poch. Ondertussen blijft minister Grapperhaus volharden in zijn weigering om ook maar enige vorm van schadevergoeding aan Poch toe te kennen.

Bodemprocedure

Daarmee is de maat vol voor Knoops. Hij begint dan ook een bodemprocedure tegen de staat. Knoops wil dat de rechter alsnog vaststelt dat Nederland wel degelijk medeverantwoordelijk is voor de door Poch geleden schade, en dat Nederland daar dus ook aansprakelijk voor is. "We hopen daarmee in elk geval te bereiken dat er aan dit vreselijke drama een einde komt."

Mocht minister Grapperhaus met een redelijk voorstel voor een schadeloosstelling komen, dan zal zijn cliënt afzien van deze bodemprocedure, voegt Knoops hieraan toe.

SP'er Van Nispen en zijn D66-collega Sjoerdsma maken zich ook sterk voor "een ruimhartig gebaar" aan het adres Poch en beide volksvertegenwoordigers hopen dat hun eis naar een onafhankelijk onderzoek kan rekenen op een Kamermeerderheid. Het Kamerdebat over de zaak over de gang van zaken rondom de uitlevering van de Transavia-piloot in ruste gaat van start om 18.30 uur deze dinsdagavond.