'Situatie voor achtergebleven tolken in Afghanistan wordt steeds nijpender'

"Het eerste wat je doet is nagaan of je diegene kent", vertelt oorlogsveteraan Roy Grinwis. Hij helpt de Nederlandse regering met de identificering van de evacuees die asiel aanvragen.

Hij kende de gedoodde man niet persoonlijk, maar de 33-jarige tolk die voor de EU-politiemissie (Eupol) werkte, zat wel in een groep van dertig mensen die in Afghanistan achterbleven en waarmee Grinwis contact onderhoudt. Grinwis twijfelde eerst of hij het nieuws wel met de rest moest delen. "Dat hebben we toch gedaan omdat ook zij het nieuws volgen en we eerlijk willen zijn."

'Zie je nou wel'

In eerste instantie was Grinwis geschokt door het nieuws. "Maar dit was wel voorspeld. Dus de reactie is ook: zie je nou wel." De situatie wordt steeds nijpender en de zorgen groter. Tolken zitten ondergedoken en hebben geen geld en werk mee. Van Grinwis willen zij weten of er nog een vliegtuig komt, maar het antwoord daarop moet hij ze schuldig blijven.

Ondertussen helpt hij bij het verzamelen van bewijsstukken die aantonen dat de tolken voor Nederland gewerkt hebben. "Dat is nogal lastig omdat velen ook alles verbrand hebben, juist omdat ze vrezen voor de Taliban. Sommigen zien er heel anders uit dan een paar jaar geleden toen ze voor Nederland werkten, waardoor ze moeilijker herkend worden door mensen die bijvoorbeeld in hetzelfde gebied werkten."

Harde werk van ambtenaren

"Je wist dat het ging gebeuren", reageert ook Cordaid-hulpverlener Anne Kwakkenbos die tot net voor de val van Kabul daar aan het werk was. Ondanks alle kritiek op de Nederlandse aanpak bij het evacueren, wil zij een lans breken voor de ambtenaren van het ministerie van Buitenlandse Zaken. "Het raakt ondergesneeuwd hoe hard zijn daar werken."

Volgens Kwakkenbos hebben de ambtenaren last van de negatieve beeldvorming, zeker omdat zij vanwege geheimhouding niet hun verhaal in de media kunnen doen. "Dat het zo gegaan is, heeft niet te maken met hun inzet. Ik zit zo vaak huilend aan de telefoon met ambtenaren, van vreugde ook, als het wel gelukt is iemand weg te krijgen."

Andere oplossingen

Er wordt nog geprobeerd 2.100 Afghanen uit het land te krijgen. Dat gaat niet enkel om tolken, maar ook om medewerkers van hulporganisaties. Hoe realistisch is dat? "Dat wordt heel lastig", vertelt Grinwis. "Pakistan Airlines heeft een tijd niet mogen landen in Kabul. En het is maar net hoeveel stoelen je krijgt. De laatste keer hebben we nog 45 man weggehaald. Maar we kunnen geen vliegtuig meer laten landen en volproppen. We hebben ook te maken met de andere landen."

Kwakkenbos vindt het van groot belang om ook andere oplossingen te zoeken. "We willen natuurlijk een deel evacueren, zeker degenen die in levensgevaar zijn. Maar uiteindelijk blijft het grootste deel van de bevolking achter en daar moet ook een oplossing voor komen. Er is veel om evacuaties te doen geweest, maar we zullen ook daar weer het werk door moeten zetten."