Sylvana Simons: 'Democratie zou ook moeten gaan om het belang van de minderheid'

In Sylvana: Demon or Diva legt documentairemaker Ingeborg Jansen het leven van Simons vast tijdens de maanden die voorafgaan aan de gemeenteraadsverkiezingen in de hoofdstad. Bij Dit is de Dag gaat Simons in gesprek met de Vlaamse opiniemaker Rik Torfs, die de documentaire heeft bekeken.

Eigenlijk begint de politieke carrière van Simons op 13 mei 2015, wanneer zij aan tafel zit bij De Wereld Draait Door. Oud-presentator Martin Simek spreekt over 'zwartjes' als hij het heeft over de bootvluchtelingen die in Italië aankomen. Simons vraagt hem waarom hij die term gebruikt – een vraag die haar leven zou veranderen. Activisme sluimerde altijd al bij Simons, maar bleef tot nog toe aan de oppervlakte. Simek ontstak de lont in het kruitvat.

"Het is voor mij absoluut de aanloop geweest naar de situatie zoals die vandaag is, namelijk dat ik een partij heb opgericht en raadslid ben in de Amsterdamse gemeenteraad,” zegt Simons nu. Nooit had ze verwacht politica te worden: "Ik dacht: 'De politiek in? Ik ben toch niet gek!'"

Aanmatigend, brutaal en gevaarlijk

Toch deed ze dat, met als speerpunt van haar partij BIJ1 het institutionele racisme in Nederland aan de kaak stellen. Na een toespraak tijdens de campagnetijd raakt Simons aan de praat met een oudere man die lid is van D66. Hij zegt de missie van Simons te waarderen, maar heeft moeite met het woord 'racisme'. Dat schiet Simsons in het verkeerde keelgat – racisme geen racisme noemen vindt ze "aanmatigend, brutaal en gevaarlijk".

De confrontatie tussen Simons en deze meneer is de sterkste passage van de documentaire, vindt Torfs, omdat het de essentie van het racismedebat blootlegt. Want waar racisme voorheen enkel een juridisch begrip was, beargumenteert Torfs, is het verworden tot iets diffuus en maatschappelijks waarover op dit moment geen echte consensus bestaat. "Mevrouw Simons hanteert een begrip van racisme dat ruimer is dan het traditionele juridische dat mensen van vroeger kennen", aldus Torfs.

Niet bezig met haar populariteit

Wat Simons politiek wil bereiken is helder, maar de manier waarop wekt vragen op. Maar Simons is niet bezig met haar populariteit. "Ik denk dat iedereen die bezig is anderen te overtuigen van het eigen gelijk vaak neigt naar populisme", aldus Simons. En dus is ze op zoek naar gelijkgestemden die met haar de problemen die zij ziet willen aanpakken. Simons is zich ervan bewust dat BIJ1 daarmee niet de grootste partij van Nederland gaat worden, maar – zegt Simons – "democratie zou ook moeten gaan over het belang van de minderheid".

De documentaire vormt een eerlijke weergave van wat haar in aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen is overkomen, vindt Simons. "Het is zeker geen propaganda, en dat vind ik wel belangrijk." Torfs onderstreept dat: "Pittige gesprekken, momenten van ingetogenheid en reflectie, en woede-uitbarstingen van allerlei mensen. Leuke televisie."

De documentaire Sylvana: Demon or Diva gaat op zondag 18 november in première op het IDFA. Op woensdag 21 november wordt de film uitgezonden bij de EO op NPO2 om 20.25 uur.