Wat kun je nog bespotten als de werkelijkheid zelf al bespottelijk is?

Radiomaker Marten Minkema bezoekt de Engelse hoofdstad in de radiodocumentaireBrexit: De spotprentvoorbij. In Londen spreekt hij met verschillende cartoonisten die onvermoeibaar doorgaan.

Een verdeeld land

Het valt Minkema op als hij in Londen rondloopt: de Britten zijn meer verdeeld dan ooit. Hij deed een kleine steekproef op straat: "Dat is natuurlijk niet representatief voor het hele land. Maar het viel wel echt op dat de bevolking steeds scherper opsplitst in Brexiters en Remainers."

"Britten die zich Europeaan voelen, zien het vertrek als een persoonlijk verlies, voelen zich zwevend en losgeslagen." Veel jongere mensen of ouders van kinderen zijn tegen de Brexit, merkte de radiomaker. "Die zeggen: 'Mijn toekomst wordt door de Brexit geruïneerd, kapot gemaakt.'"

"Maar daarnaast heb ik ook de mensen die van Johnson houden en geloven dat hij hen gaat redden." Zo sprak Minkema met veteranen die nog gevochten hebben in de Tweede Wereldoorlog. "En die willen dus dat er een Brexit komt." Dat is opvallend zegt Minkema: "Ze zouden moeten weten wat er gebeurt als je niet samenwerkt."

"Terwijl wij in de rest van Europa hebben het idee dat de Britten er zo langzamerhand zelf de buik van vol hebben. Dat ze nu zelf ook wel zien dat het niet verstandig is om eruit te stappen. Niks daarvan. Nog zijn heel veel mensen vóór de Brexit, ook in de hoofdstad."

Vergane glorie

Maar waar komt die behoefte voor een Brexit vandaan? "Deels uit dezelfde onvrede die in Nederland ook speelt; boosheid over Brusselse regelgeving, angst voor migranten en vermeende bakken met geld die zouden verdwijnen naar de EU. Maar zeker onder oudere generaties heerst ook erg het idee dat Engeland het alleen af kan, één van de grootste economieën ter wereld is, dat ze Europa niet nodig hebben. Terwijl de macht van het Verenigd Koninkrijk in feite al heel lang tanende is. Dat wil er nog niet in bij veel Britten."

Eén van de cartoonisten die Minkema spreekt bevestigt dit beeld. Martin Rowson: "Eigenlijk is dit de crisis waar we al 100 jaar op wachten. Het rijk bestaat al 1000 jaar, en staat nu op instorten. We krijgen nu pas in de gaten dat we eigenlijk niets voorstellen." En door dat besef reageren vele Britten nationalistisch.

Het wapen: cartoons

"Cartoonisten zijn echte journalisten," vertelt Minkema. "Journalisten die daarbij heel mooi kunnen tekenen. Ze maken als het ware visuele columns." Hij werd uitgenodigd in een pub waar verschillende Londense columnisten samenkomen. "Ze kennen elkaar allemaal, of ze nou links of rechts zijn.The Daily Telegraphzit gezellig naastThe Guardianen deFinancial Times."

Al die columnisten proberen op hun eigen manier de actualiteit te vangen, te bekritiseren en te bespotten. "Dat kunnen ze doen door wereldleiders af te beelden als 'normale mensen', dan zetten ze als het ware de koning op de WC. Daarmee brengen ze de boodschap: 'Ze doen wel alsof ze wat voorstellen, maar ze zijnmortal, net als wij allemaal.'"

De Engelse samenleving hangt aan elkaar met ongeschreven regels en beleefde omgangsvormen. "Boris Johnson en zijn kliek brengt een soort onbeschaafdheid mee. Een manier van politiek bedrijven waar het systeem niet op is gebouwd. Het respect voor alle die ongeschreven regels is weg. Johnson rekt het hele systeem steeds verder op," vertelt Marten Minkema.

Nu er steeds gekkere dingen voorvallen wordt het voor de cartoonisten ook steeds uitdagender om nog scherp te blijven. "Wat moeten ze nou weer verzinnen? Alles wat ze bedenken kan zomaar werkelijkheid worden." Het wapen van de cartoonisten, het ridiculiseren, wordt daarmee uit hun handen geslagen.

"En dan proberen de cartoonisten daar toch weer een antwoord op te vinden en chocola te maken van de nieuwste politieke capriolen. Ze werken in een rare Brexit-bubbel en kunnen daar niet zomaar aan ontsnappen."

Meer Radio Doc?

Elke zondag wordt er tussen 21.00-22.00 uur een korte en een lange radiodocumentaire uitgezonden. Gemaakt door bevlogen radiomakers met een liefde voor geluid. Alle audioverhalen zijn terug te luisteren via de website van 2Doc of NPO Radio 1. En natuurlijk via de podcastapps, iTunes en Stitcher.