'De zachte G, daar begon het mee'

Nederlands heeft één gemeenschappelijke oorsprong. “Het is waarschijnlijk voortgekomen uit een collectieve taal met Engels en Duits”, aldus Van Oostendorp. De zachte G maak je voorin je mond en de harde G achter. De G in die talen komt ook uit de voorkant van de mond. Daarna zou het steeds meer naar achteren verplaatst zijn.

De Randstad

Hoe die harde G zich dan zo wijd over Nederland verspreid heeft is niet duidelijk. Wel denkt Van Oostendorp dat het feit dat het in de Randstad veel gesproken wordt er iets mee te maken heeft. “Alle randen van het land heeft de harde G niet bereikt, dus het lijkt logisch dat het vanuit het midden van het land verspreid is.” Hoe en wanneer is niet duidelijk.

Wel vindt Van Oostendorp het leuk om daarover te speculeren. “In de 19e eeuw woonden er relatief veel Joden in Amsterdam. Die spraken Jiddisch, een taal met een hele harde G-klank. Dat zou van invloed kunnen zijn geweest op het Amsterdamse accent.” Vanuit daar zou het als een olievlek over Nederland zijn verspreid.

Gooische R

Net als de G heeft ook de R een transformatie ondergaan. De traditionele rollende R verliest al jaren terrein in ons land. Vroeger werd op veel meer plekken gesproken met de tongpunt R, maar ook die klank verplaatst zich naar achter in de mond. Deze Gooische R verspreidt zich, net als de harde G, als een olievlek over ons land. “Bijna niemand is er immuun voor. Je neemt het vaak onbewust op van mensen die machtiger en prestigieuzer of iets dergelijks zijn.”

Het is nog onduidelijk welke letter de G en de R gaat volgen in de reis van voor naar achter in de mond. De S lijkt ook te veranderen, maar dat is tot dusver alleen het geval in straattaal.