Stoomcursus Bitcoin snappen

Techjournalist Krijn Soeteman is te gast bij dr Kelder om inzicht te geven in de wereld van blockchain en crypto-eenheden. Gratis tip: geen zin om te lezen? Luister hier de podcast.

1. Wat is het verschil tussen Bitcoin en andere cryptomunten?

Er zijn heel wat cryptomunten in de omloop. De Bitcoin zou je kunnen zien als de oermunt. Deze digitale munt en de achterliggende techniek blockchain zijn een ware hype. Maar wat is nou eigenlijk het verschil tussen al deze munten?

Bitcoin is de eerste digitale munt. Het is de meest bekende van alle cryptomunten en op dit moment ook de duurste. De andere crytovaluta zijn doorontwikkelingen van deze oermunt. Zoals dat gaat bij techniek hebben die latere munten andere eigenschappen en vaak ook een ander doel.

"Zo heb je Ethereum. Een soort Bitcoin 2.0, deze munt is niet primair ontwikkeld als betaalmiddel of als investeringsobject, maar juist als middel in de zoektocht naar een andere manier om blockchaintechnologie in te zetten", zegt Soeteman.

Ethereum deelt in de basis bepaalde technieken met Bitcoin, maar kan ook een soort van applicaties draaien. Die kleine computerprogrammaatjes worden als het ware uitgevoerd in de blockchain van Ethereum. Bij Bitcoin kan dit niet.

2. Wat zijn die tokens waar iedereen het over heeft?

Vaak wordt er bij nieuwe munten gesproken over tokens. Een token zou je kunnen zien als een fiche, een afgeleid product van geld. In de echte wereld zou je bijvoorbeeld een muntje voor een drankje op een festival als een token kunnen zien. In de wereld van de cryptovaluta is zo’n token ook een transactie, hier kun je hem bijvoorbeeld gebruiken om de huur van een vakantiehuisje te betalen.

Een voorbeeld. In het geval van het vakantiehuisje geef je geen geld aan een bemiddelingsbureau (zoals Airbnb), maar kun je direct met de eigenaar een transactie doen. Je krijgt dan een token. Via de telefoon kun je je dan identificeren en bijvoorbeeld de deur ontgrendelen. Zonder een groot commercieel tussenbureau kun je dus direct betrouwbaar en veilig transacties met andere mensen opzetten.

Achter elke cryptomunt zit een ander idee. Er bestaan inmiddels tientallen verschillende richtingen van ontwikkeling, zoals munten als digitale cash. Maar ook tokens voor ontwikkelaars om apps mee te bouwen, om slimme contracten mee te creëren, om het internet-of-things mee te ondersteunen. Je kunt het zo gek niet bedenken. "De meeste crypto’s zijn niet specifiek voor financiële doeleinden bedacht, al zit er over het algemeen wel een financiële component aan vast", zegt Soeteman. "Ze zijn vooral bedoeld voor het ontwikkelen van andere toepassingen en technieken."

3. Wie is die mysterieuze oprichter?

In januari 2009 ging het bitcoin-netwerk live en daarmee de eerste blockchain. Wie, wat of waar de oorsprong ligt, is onbekend. Het pseudoniem Satoshi Nakamoto klinkt misschien Aziatisch, maar zegt niet per se iets over de werkelijke herkomst van de bedenker(s). Een ding is zeker: het is vooralsnog niet bekend wie hij of zij is of zijn. Nakamoto verdween in 2011 volledig van de radar. Hoe mysterieus...

Niemand weet dus wie het brein is achter deze munt en deze techniek. Is het een eenling met grote idealen, is het een collectief van ubernerds? Zoals dat gaat bij mysteries, doen de wildste verhalen de ronde. Zo wordt er ook wel gezegd dat het iemand uit de toekomst is, die met een kennisvoorsprong door de tijd is gereisd om deze techniek op te zetten. Right.

4. Het valt niet te begrijpen, te ingewikkeld?

Bitcoins, cryptomunten en blockchain vallen inderdaad in de rubriek van technologische ontwikkelingen die maar lastig te vatten zijn. "Eigenlijk is het alleen te begrijpen door ermee te spelen", zegt blockchainexpert Soeteman. Als wetenschapsjournalist houdt hij zich al jaren bezig met deze technologie. "Voor mij werd het pas echt duidelijk wat het is toen ik er zelf mee ging spelen. Het doen van bitcointransacties is alleen al gaaf omdat je het hele proces kunt volgen in de blockchain."

In feite heb je twee keuzes: òf je probeert deze technologie volledig te doorgronden (wat dus het beste gaat door ermee te spelen), òf je accepteert dat het een nieuwe technologie is en probeert niet te begrijpen hoe deze precies werkt, terwijl je ondertussen wel weet hoe het te gebruiken.

Soeteman vergelijkt de opkomst van Bitcoin en blockchain met de opkomst van het internet. "Als je dertig jaar geleden had willen uitleggen wat het internet is en waarvoor we het allemaal zouden kunnen gebruiken, hadden mensen dat ook heel lastig gevonden. Nu is het een feit, gebruikt iedereen het en weet dus iedereen hoe die dat moet doen: niemand wil nu nog begrijpen hoe het internet werkt. Zo zou je ook met blockchain om kunnen gaan: als je het niet wil doorgronden, accepteer dat het er is en kijk hoe we het kunnen gebruiken.”

5. Snel even rijk worden met cryptomunten?

"Dit is geen industrie voor gelukszoekers", zegt hij. Er is natuurlijk geen beter instrument dan geld om de aandacht van de wereld op je techniek te vestigen. Maar volgens Soeteman is dat niet het belangrijkste aan cryptomunten en blockchain. "In mijn ogen kan je er gerust mee spelen en als je dat slim doet kun je er ook geld mee verdienen, maar je moet heel goed weten wat je doet en welke risico’s je wilt lopen."

De koers van de Bitcoin en andere cryptomunten beweegt als een gek op en neer. De munt is in korte tijd heel veel waard geworden, maar stijgt en daalt snel in waarde. Deze volatiliteit maakt het ook tot en riskante belegging. "Als je ermee wilt speculeren doe dat dan met geld dat je kan missen en waar je geen seconde van wakker ligt als het er niet meer is", adviseert Soeteman.

Soeteman kent zeker mensen die rijk zijn geworden van de handel in bitcoins. Toch vindt hij financiële winst niet het belangrijkste van deze technologie. "Blockchain zou de wereld kunnen veranderen zoals internet dat ook gedaan heeft. Die munten zijn nu een vehikel, maar als de techniek doorbreekt kunnen we er veel meer mee doen."

Geïnteresseerd om straks 'iets met Bitcoin' te doen? Iets waar niet alleen Soeteman, maar ook toezichthouders voor waarschuwen zijn afgeleide financiële producten. Er worden futures, binaire opties en CFD’s aangeboden waarmee je kunt speculeren op een waardestijging of daling of een bepaalde verkoopprijs van bitcoins. Je koopt dan geen echte cryptomunten. Zeker als je onvoldoende kennis van zaken hebt zijn dit geen verstandige beleggingen. "Eigenlijk kun je misschien het beste kleine bedragen beleggen. Elke maand 100 euro naar Bitcoin of een ander muntje. En gewoon af en toe misschien zelfs een beetje daarvan uitgeven."

6. Wat is er zo bijzonder aan Blockchain?

"Blockchain gaat in feite om vertrouwen", zegt Soeteman. "Wat belangrijk is om te weten is dat via deze techniek volledig transparante en betrouwbare transacties gedaan kunnen worden via internet. Er zit dan geen mens meer tussen. Computers controleren en voeren deze transacties uit en daardoor zijn ze altijd betrouwbaar en gegarandeerd veilig", zegt Soeteman.

Het gaat dan om transacties van niet alleen geld, maar bijvoorbeeld ook van gegevens. "Je zou met blockchain een elektronisch patiëntendossier kunnen maken", vertelt Soeteman. "Maar niet met zo’n open blockchain als die van Bitcoin, daar heb je een blockchain voor nodig die veel meer privacy levert. Daar wordt druk mee geëxperimenteerd."

In dat dossier zit dan al je medische informatie, maar alleen jouw behandelend arts kan er bij en zelfs die arts ziet alleen wat hij nodig heeft. Verder zou niemand deze informatie kunnen zien. De beveiliging is dan in handen van onhackbare supercomputers.

Dat klinkt natuurlijk eng, maar het is in feite veiliger dan als er mensen tussen zitten. "Nu is alleen de stap tussen de mensen- en de computerwereld een stukje waar er nog gefraudeerd kan worden met transacties", zegt Soeteman. Zodra een transactie in de blockchain zit, is die niet meer terug te draaien. Zolang je je eigen privésleutels in bezit hebt, kun je altijd bij je bezit op de blockchain. Gratis tip: je kunt je munten dus beter niet op een zogenaamde exchange (een bedrijf dat bitcoins bewaart voor mensen) zetten.

Toezichthouders die fraude en misleiding tegen willen gaan, zouden zich vooral op poortwachters moeten richten die eurobetalingen wisselen naar cryptovaluta. Niet de ontwikkelingen tegengaan middels verboden, meent Soeteman.

7. Welke Industrieën gaan naar de haaien door de ontwikkeling van blockchain?

"Blockchain is nog volop in ontwikkeling en dus is het lastig om te voorspellen wat het eindresultaat is van deze techniek", zegt Soeteman. "Maar ik hoop dat het voor bedrijven met een verdienmodel als Facebook wel een bedreiging gaat vormen. Via blockchain zou je namelijk onze privacy veel beter kunnen beschermen op internet. Iemands persoonlijke data kun je dan niet meer gebruiken als basis om advertenties te verkopen, want die data zijn niet meer in bezit van zo’n bedrijf."

Blockchain zou heel goed kunnen worden gebruikt om gegevens te beveiligen en om echte privacy te garanderen op het internet.

8. Is het terecht dat Bitcoin en andere cryptomunten een slechte naam hebben?

'Het zijn onbetrouwbare speculanten diehandelen in deze cryptovaluta en het is een grote bubbel', dat is een veelgehoorde opinie over cryptomunten. "Die slechte naam is zeker niet terecht", zegt Soeteman. "Door de enorme winsten die je ermee kan maken, wordt het als heel speculatief en onbetrouwbaar wordt gezien. Die slechte naam komt vooral door het verleden, toen Bitcoin bekendheid kreeg als valuta op Silk Road. Stigmata zijn lastig uit te wissen."

Dat is niet terecht volgens Soeteman en misschien zelf schadelijk. "Door die slechte naam krijg je dat beleidsmakers en politici nalaten om zich serieus met deze techniek te bemoeien. Hierdoor maken ze dus ook geen beleid om consumenten te beschermen of illegale praktijken zoals witwassen tegen te gaan. Een gemiste kans."

Door de hype van het grote geld wordt de techniek dus niet serieus genoeg genomen en dat is zonde. De bubbel verpest het dus wel een beetje.

9. Waarom kost het zoveel stroom, dat minen van munten?

Om de munten te maken moeten er enorm veel berekeningen uitgevoerd worden. Dat doen supercomputers die veel stroom nodig hebben om te draaien. Niet echt een duurzaam betaalmiddel dus. "In de toekomst zal dat kunnen met minder stroom, maar nu is het nog een dure grap", zegt Soeteman.

De supercomputers waar dit systeem op draait staan nu vooral in China en Azië, in gebieden waar energie goedkoop is. "Maar in Nederland hoeft het ook niet zo duur te zijn, als je maar hele grote hoeveelheden energie van te voren via contracten afneemt", zegt Soeteman.

10. Zijn de kantoren die bitcoins beheren zo lek als een mandje?

"Bitcoins zelf zijn niet te hacken", zegt Soeteman. Maar de beheerkantoren waar mensen hun bitcoins opslaan zijn veel gevoeliger voor criminaliteit. "Er zijn miljoenen buitgemaakt door dit soort instanties te hacken." Je cryptovaluta bij dit soort kantoren opslaan is overigens volgens Soeteman ook overbodig. "Het beste kun je ze opslaan op een hardware wallet, een soort usb-stick."

Het allerbeste advies is heel ouderwets: zorg dat je de codes die je nodig hebt voor toegang tot je bitcoins op papier bewaart en in een kluis legt. Want het zal je maar gebeuren dat je ze vergeet...