80 procent drankrijders krijgt rijbewijs niet terug na psychiatrisch onderzoek

26.000 automobilisten zijn afgelopen jaar van de weg geplukt nadat ze dronken achter het stuur kropen. 3500 van hen moesten een psychiater bezoeken om te onderzoeken of er sprake was van een alcoholstoornis.

Wie gaan er naar de psychiater?

• Beginnend bestuurder: aangehouden met een alcoholgehalte van 570 µg/l (1,3 ‰) of meer.
• Ervaren bestuurder: aangehouden met een alcoholgehalte van 785 µg/l (1,8‰) of meer.
• Beginnend bestuurder, in de laatste 5 jaar minstens 3 keer aangehouden met alcohol op, waarvan minstens 1 keer met een gehalte van 88 µg/l (0,2‰) of meer. Of waarbij minstens 1 keer is geweigerd mee te werken aan een alcoholcontrole.
• Ervaren bestuurder, in de laatste 5 jaar minstens 3 keer aangehouden met alcohol op, waarvan minstens 1 keer met een gehalte boven 220 µg/l (0,5‰). Of waarbij minstens 1 keer is geweigerd mee te werken aan een alcoholcontrole.

Zij moeten instemmen met een lichamelijk, psychiatrisch en bloedonderzoek. Aan de hand van deze onderzoeken wordt bepaald of je een alcoholist bent en of je je rijbewijs terugkrijgt of niet. De alcoholkeuring van het CBR is omstreden. Het aantal drankrijders dat het stempel alcoholist krijgt, ligt hoog. Het gaat om ruim 80 procent van de gevallen.

Luister hier naar de uitzending van Reporter Radio:

Lars is een van de vele voorbeelden. Hij is aangehouden met teveel drank op, raakte zijn rijbewijs kwijt maar ondervond allerlei problemen met de keuring. "Je wordt gewoon aan het kruis genageld", zegt Lars. Hij laat zich nu voor de derde keer keuren, de eerste twee keer werd hij afgekeurd. "Terecht dat ik m'n rijbewijs in moest leveren. Met je stomme kop denk je dat je kan rijden, maar als je een kind doodrijdt vergeef je het jezelf nooit meer."

Na zijn aanhouding stopt hij direct met drinken en vraagt een herkeuring aan. In het rapport staan, tot zijn verbazing, hele andere bevindingen dan wat hij tijdens het onderzoek gezegd heeft. "Ze vroegen bijvoorbeeld: Gebruik je medicijnen? Waarop ik antwoordde 'ja' en in het rapport stond 'nee'." Lars gebruikt medicijnen waardoor zijn leverwaarde hoger is dan normaal. Dit wordt door de psychiater aan alcohol toegeschreven.

Geld verdienen voor afkeuren

Advocaat Bert Kabel komt dagelijks mensen tegen die zeggen dat hun onderzoek inhoudelijk niet goed is uitgevoerd of dat er geen goede diagnose is gesteld. "Het aantal mensen met het stempel alcoholist is te hoog", vindt Kabel. "Ze worden afgekeurd op enkel de aanhouding. Er wordt bijvoorbeeld gezegd: 'u hebt een beperkt verantwoordelijkheidsgevoel.' Waarom? 'U bent aangehouden onder invloed van alcohol. U wist dat het niet mocht en toch bent u gaan rijden, dus het verantwoordelijkheidsgevoel is beperkt.' Op deze manier kun je iedereen afkeuren, wat er ook gebeurt."

De grootste prikkel voor deze psychiaters ligt op het financiële vlak. Zij kunnen veel geld verdienen door iemand af te keuren. "Als iemand afgekeurd wordt, kan die persoon na een jaar een nieuwe aanvraag doen. Deze wordt door dezelfde groep psychiaters behandeld: 1 keer afkeuren betekent vier keer terugkomen en dat moet uit hun eigen zak betaald worden. Eén afspraak is ongeveer 200 tot 300 euro, dus reken maar uit."

Totale onzin

Het CBR gebruikt vaak de diagnose 'alcoholmisbruik in ruime zin'. Volgens Kabel is deze term door het CBR met de keurend psychiaters bedacht en bestaat het in medische kringen niet. "Het is totaal ongeloofwaardig dat 80 procent van de gevallen een alcoholprobleem heeft", zegt psychiater Bram Bakker.

Hij heeft geen enkel beeld bij deze diagnose. "Het klinkt heel interessant, maar je weet niks. Het is totale onzin en het moet onmiddellijk worden afgeschaft. Er wordt ongelofelijk veel geld verdient, er zijn alleen maar zakelijke belangen. Het is een heel slecht circus."

Reporter Radio heeft een aantal brieven ontvangen van automobilisten met daarin de conclusie van hun keuring. In veel van deze brieven is de conclusie als volgt: "Geen aanwijzing tot alcoholmisbruik. Hoewel deze bevindingen afzonderlijk niet concluderend hoeven te zijn, is juist de combinatie suspect voor alcoholproblematiek ten tijden van de laatste aanhouding. Dit overwegende dient de psychiatrische diagnose alcoholmisbruik in ruime zin te worden gesteld. Diagnostische criteria voor een stoornis in alcoholgebruik in termen van DSM5, het handboek voor psychiatrie, worden daarbij niet behaald." Oftewel: iemand voldoet niet aan de voorwaarden om alcoholist te zijn, maar krijgt wel dat stempel.

Kabel adviseert daarom om toch mee te werken aan het onderzoek, anders krijg je je rijbewijs sowieso niet terug. "Maar let goed op wat je zegt, want het kan snel verkeerd geïnterpreteerd worden. Daarbij komt dat je inzagerecht hebt, wat betekent dat de psychiater het rapport eerst naar jou moet sturen. Staan er dingen in die niet kloppen, kaart het meteen aan. Is het rapport niet goed onderbouwd, ga er tegen in en schakel desnoods een advocaat in."