Kinderen met een angststoornis: 'Ik raak overstuur want dan denk ik aan de dood'

Bleumers' zoon Jan durfde een paar maanden geleden niet meer alleen te douchen. "Als ik niks te doen heb, dan raak ik helemaal overstuur want dan denk ik aan de dood, aan niks en aan alleen zijn. Al mijn angsten ineen eigenlijk. Dan gaat mijn hoofd hyperventileren."

Ook op school slaat de angst toe. "Dan speel ik met mijn vrienden op het schoolplein en dan denk ik: ooit zijn jullie er allemaal niet meer. Waarom leven we eigenlijk als er de dood is?"

Angsten zijn er meestal niet in één keer, maar bouwen zich op. Ouders zijn natuurlijk degenen die dat het beste zien gebeuren en ook een grote rol kunnen spelen in hoe de angst zich ontwikkelt. Krijn is nu 14 jaar. Een jaar of drie geleden, toen hij in groep acht kwam, ontwikkelde hij zijn smetvrees.

"In het begin ging ik tien minuten douchen als ik iets vies vond. Op een gegeven moment hadden we een plantenspuit met zeep en water. Ook voor in mijn mond en neus." Als Krijn om 12.00 uur uit school was, stond hij om 19.00 uur 's avonds nog onder de douche. Zijn moeder vertelt over hoe ze hem probeerde te helpen door alles goed schoon te maken. "Ik wilde geen spanning of stress voor hem."

Door een depressie en sociale angststoornis komt Kyra het afgelopen jaar nog maar zelden buiten. "Zij is bang dat de ander haar ziet en haar veroordeelt", vertelt haar moeder. Kyra heeft therapie en moet oefenen om weer naar buiten te gaan. "De eerste persoon die we op straat tegenkomen kan een paniekaanval veroorzaken."

Kyra had goede cijfers en was een rustige leerling. Haar steeds groter wordende angst viel niemand op. Haar ouders wel en die trokken op school aan de bel. "We moesten er maar niet zo zwaar aan tillen. Als de school adequaat had ingegrepen, dan had Kyra nu niet thuisgezeten met een depressie", denkt haar moeder.

Kleine angsten worden groot, en dus is het juist goed om de angst aan te pakken als die nog helemaal niet allesverlammend is. Dus hoe laagdrempeliger en hoe leuker de hulp voor kinderen, hoe beter.

"Je moet het gewoon een keertje doen, want dan zie je of waarvoor je bang bent, ook echt gebeurt", vertelt Cato die hulp kreeg om met haar angsten om te gaan.

Al bijna zo lang als Mara (28) zich kan herinneren heeft ze last van faalangst. "Het voelt als stikken. Dan moet ik echt naar adem happen."

Als kind kon ze goed meekomen op school, waardoor haar angst niet opgemerkt werd. "Ik voel zelfs angst om een plekje in de wereld in te nemen. Ik twijfel aan mijn bestaansrecht."

Op latere leeftijd is de angst zo groot, dat zelfs boodschappen doen een probleem wordt. Met zweethanden en een kloppend hart staat ze in de supermarkt. "Dan ga ik maar naar huis. Dan eet ik gewoon liever niet."

Inmiddels ziet ze haar angst onder ogen en gaat het beter. Het zou haar geholpen hebben wanneer mensen aan haar hadden gevraagd wat ze voelt en ervaart. "Het is goed als je een kind de ruimte geeft om dit te vertellen."

15 tot 20 procent

"Ongeveer 15 tot 20 procent van de jongeren onder de achttien jaar kampt met een angststoornis", zegt Lisbeth Utens. Ze is bijzonder hoogleraar gedragstherapie aan de UvA. Bang zijn voor mensen, dieren, het donker of viezigheid zijn de meest voorkomende stoornissen. Toch tonen studies aan dat ruim 80 procent van de stoornissen bij kinderen niet herkend of behandeld worden.

Ze maakt zich enorme zorgen over de nabije toekomst. Tijdens de coronacrisis is het aantal kinderen met angst en depressie alleen maar toegenomen en organisaties kunnen de hulpvraag nu al niet aan.

Ontwikkelingspsycholoog Ellin Simon ziet dat kinderen door de coronapandemie meer thuiszitten en daardoor minder met angstige situaties in aanmerking komen. Hierdoor kunnen ze minder goed oefenen om met hun angsten om te gaan.

Download de NPO Radio 1-app

Met onze app mis je niks. Of het nou gaat om nieuws uit binnen- en buitenland, sport, tech of cultuur; met de NPO Radio 1-app ben je altijd op de hoogte. Download 'm hier voor iOS en hier voor Android.